Ryzyko wystąpienia chorób przewodu pokarmowego jest tym wyższe, im bardziej sposób odżywiania różni się od naturalnego.
Współcześnie dominują modele dietetyczne oparte na produktach zbożowych, które są niejadalne dla człowieka i przed spożyciem muszą być poddane obróbce termicznej – to powoduje, że staje się ono możliwe do przetworzenia przez przewód pokarmowy i zmniejsza się ich szkodliwość (surowe ziarna, ziemniaki i inne wywołują natychmiastową reakcję pod postacią ostrych dolegliwości gastrycznych).
Długotrwałe, wieloletnie spożywanie potraw na bazie przetworzonych roślin musi z czasem doprowadzić do zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego.
Obecnie najczęściej do czynienia mamy z chorobami żołądka i dwunastnicy, ponieważ tam pokarmy trafiają bezpośrednio po przełknięciu, w stanie praktycznie niezmienionym.
Takie objawy jak: nadkwasota, bóle wątroby, odbijania i wzdęcia występują tak powszechnie, że nie traktuje się już ich jako choroby.
Dodatkowym czynnikiem, usposabiającym do wystąpienia dysfunkcji górnego odcinka przewodu pokarmowego jest zjadanie dużych ilości rafinowanego cukru, który nasila się wydzielanie kwasów żołądkowych. W żołądku, dwunastnicy i reszcie jelita cienkiego do strawienia pokarmu i wchłonięcia cukrów prostych, dlatego papka trafiająca do jelita grubego praktycznie pozbawiona jest cukrów, co czyni ją mniej toksyczną. Z tych powodów, choroby tego odcinka występują rzadziej.
Dodatkowo, część trujących związków ulega wcześniej neutralizacji.
Substancją, która praktycznie nie ulega strawieniu w przewodzie pokarmowym jest błonnik. Trafia on do jelita grubego w stanie praktycznie nie zmienionym i ma działanie drażniące na nabłonek pokrywający ściany jelita.
To powoduje przyspieszenie perystaltyki. Z tego względu jest on oficjalnie zalecany, jako wpływający korzystnie na pracę mięśni gładkich jelita.
Uważa się, że dzięki przyspieszeniu ruchów robaczkowych łatwiej pozbywamy się z organizmu mas kałowych i zawartych w nich szkodliwych produktów przemiany materii i innych związków.
Jest to prawda, jednak oprócz pobudzenia perystaltyki, błonnik drażniąc nabłonek, wywołuje stan zapalny, co może prowadzić do rozwoju owrzodzeń i chorób nowotworowych.
Rolę mogą tu też odgrywać pewne związki chemiczne jako konserwanty, ulepszacze i stabilizatory, które łatwo przenikają poprzez uszkodzone ściany przewodu pokarmowego i nasilają stan zapalny. Współczesna medycyna zauważyła już, że substancje zawierające błonnik pogarszają stan chorych, dlatego zaleca się jego unikanie i uwaga - ograniczenie cukru!
Niestety tłuszcz, jako szkodliwy, również nie jest zalecany.
Tymczasem tłuszcze zwierzęce mają działanie łagodzące i wchłaniają się bardzo dobrze. Podobnie jest z białkami pochodzenia zwierzęcego, których przyswajalność wynosi 70%. Z tego powodu, dieta optymalna będzie najlepszą z możliwych w leczeniu tej choroby.
Zgodnie z zaleceniami jest ona ubogo resztkowa, niskowęglowodanowa i składa się z produktów neutralizujących nadmiar kwasów.
Inne stosowane diety mogą złagodzić dolegliwości, ale nie doprowadzą do wyleczenia choroby.
Żywienie optymalne bardzo szybko usuwa dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
W przypadku gorszych odcinków potrzeba od kilku dni do kilku tygodni. Gojenie owrzodzeń jelita grubego trwa dłużej, zazwyczaj od jednego do kilku miesięcy.
W początkowym okresie należy spożywać więcej białka, nawet 1,5 g na kg należnej masy ciała, ponieważ jest ono konieczne do gojenia owrzodzeń, przez które następuje jego utrata. Jeżeli osoba chora jest wyniszczona i chuda, co często występuje przy tej chorobie, to można dostarczyć białka jeszcze więcej, przy zachowaniu proporcji B/T - 1/3.
Oczywiście nie należy chorego zmuszać do jedzenia "na siłę".
Zalecana ilość węglowodanów nie odbiega od ogólnych zasad żywienia optymalnego, jednak powinno się je dostarczyć w produktach ubogo błonnikowych. Do czasu wygojenia owrzodzeń należy również unikać przypraw korzennych i pikantnych potraw, natomiast po ustąpieniu dolegliwości można już kierować się smakiem.
Osoby przyjmujące leki powinny, wraz z ustąpieniem dolegliwości, ograniczać dawki, w czym można poradzić się lekarza.
Bardzo korzystne efekty lecznicze we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego daje wdrożenie do leczenia prądów selektywnych S - ponieważ jest to choroba z przewagą układu parasympatycznego.
Ustąpienie dolegliwości obserwuje się najczęściej miedzy 10-tym a 20-tym dniem zabiegów.
Równocześnie z ustępowaniem choroby cofają się powikłania.
Należy jednak podkreślić, że jeżeli na początku żywienia występują objawy perforacji lub metaplazja nowotworowa, to konieczne jest szybkie przeprowadzenie zabiegu operacyjnego i leczenie farmakologiczne.
Lek. med. Przemysław Pala
konsultant i opiekun medyczny
