Opis.
Roślina wieloletnia dorastająca do 150 cm wys.; kłącza grube, pokrzywione i rozgałęzione; łodyga kanciasta, w górze rozgałęziona, ulistniona; liście przerywanopierzaste, z wierzchu nagie, ciemnozielone, od spodu białofilcowate; odcinki liści w 2-5 parach, szerokojajowate, brzegiem nierównopiłkowane; kwiaty zebrane w widoczny z daleka baldachokształtny kwiatostan, białe lub żółtawe, pachnące, gęste; owoc -niełupka charakterystycznie skręcona. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Roślina pospolita w całym kraju; rośnie na podmokłych terenach (podmokłe łąki, polany, lasy widne, torfowiska), przy rzekach, stawach, jeziorach, bajorach leśnych i strumieniach, często obok trzciny, tataraku i kosaćca. Inna nazwa wiązówki to tawuła!
Surowiec.
Surowcem jest kwiat (kwiatostan), ziele, sam liść i kłącze wraz z korzeniami - Flos (Inflorescentia), Herba, Folium et Rhizoma Ulmariae (Filipendulae ulmariae vel Spiraeae).
Flos Ulmariae - w sprzedaży w aptekach i w sklepach zielarskich, FP I,II i III.
Liście i ziele zbiera się od maja do lipca, kwiaty - od czerwca do I połowy sierpnia, natomiast kłącza na przedwiośniu, na wiosnę, późnym latem lub w Jesieni. Surowce nadziemne należy wysuszyć w temp. do 40o C, a kłącza - w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 60o C lub przed nim.
Skład chemiczny.
Surowce zawierają flawonoidy (m.in. 4-glukozyd kwercetyny - ok. 10-12%, hiperozyd, avikularynę), olejek eteryczny - ok. 0,2% (składniki: wanilina, aldehyd salicylowy,- 0,2%, salicylan metylu, heliotropina), garbniki - do 12%, izosalicynę, spireozyd - do 1,2%, monotropitozyd — hydrolizujący do estru metylowego kwasu salicylowego, glukozy i ksylozy (ok. 0,1%).
Działanie.
Związki salicylowe i flawonoidy hamują cyklooksygenazę prostaglandynową, dzięki czemu działają przeciwzapalnie i przeciwbólowe. Ponadto tawuła działa przeciwgorączkowo, uspokajająco, napotnie, żółciopędnie, moczopędnie, przeciwreumatycznie, odkażająco, wykrztuśnie, oczyszczająco; reguluje przemianę materii i wypróżnienia, przyśpiesza trawienie, wzmaga wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego.
Wskazania:
bóle różnego pochodzenia (200 ml naparu lub odwaru, albo 1 łyżka nalewki), przeziębienie, gorączka, nieżyt układu oddechowego, moczowo-płciowego i pokarmowego, choroby zakaźne i skórne, stres, bezsenność (wyciągi alkoholowe), kamica moczowa i żółciowa, obrzęki, reumatyzm, dna, zastoje żółci, skurcze jelit i żołądka, biegunka.
Napar: 2 łyżki kwiatów, ziela lub liści zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4-6 razy dz. po 150 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 5 ml, 5-6 kg - 7 ml, 7-8 kg - 10 ml, 3-4 razy dz. lub w razie potrzeby częściej; dzieci ważące 9-10 kg - 13 ml, 15-20 kg -30 ml, 25-30 kg - 40 ml, 35-40 kg - 50 ml, 45-50 kg - 70-100 ml, 3-6 razy dz.
Odwar: 2 łyżki kłączy lub kwiatów, ziela, liści zalać 1 szkl. wody; gotować 10 minut; odstawić na 15 minut; uzupełnić brakującą ilość wody; przecedzić. Pić jak napar.
Nalewka wiązówkowa - Tinctura Ulmariae: pół szkl. kłączy, ziela lub 1 szkl. kwiatów zalać 300-400 ml wódki lub wina; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 4-6 razy dz. po 10-15 ml w 50 ml wody lub naparu tymiankowego, albo rumiankowego. Stosować zewnętrznie do przemywania chorób skórnych wywołanych przez wirusy i bakterie, np. trądzik młodzieńczy, ropnie, owrzodzenia, opryszczki.
Podczas zażywania przetworów wiązówkowych polecam przyjmować doustnie wit. C w dawce 800-1000 mg/24 h (5 draż. 200 mg).
- Rp. Wiązówka - 2 łyżki
- Liście gruszy domowej zebrane w czerwcu i wysuszone w temp. 20-40 C (zawierają dużo, bo nawet 4% arbutyny) - 2 łyżki
- Ziele wrzosu - 1 łyżka
- Liść mącznicy lub borówki - 1 łyżka
- Ziele nawłoci - 1 łyżka
- Liść brzozy - 1 łyżka (lub Jej kora, gałązki)
- Liść pokrzywy - 1 łyżka
- Korzeń omanu - 1 łyżka.
Wymieszać. Przyrządzić l dawkować Jak napar z wiązówki. Wskazania: stany zapalne i zakażeniowe układu moczowo-płciowego (nerek, dróg moczowych, cewki moczowej), kamica moczowa, skąpomocz, obrzęki, reumatyzm, dna, zatrucia.
