Opis
Bylina dorastająca do 120 cm wys., szorstko owłosiona; liście dolne w różyczce, zatokowo-pierzasto wykrawane, łodygowe - podługowate lub lancetowate, najwyższe - całobrzegie; koszyczki kwiatowe na szczytach gałązek i w kątach górnych liści; kwiaty jasnoniebieskie (lub błękitno-fioletowe), rzadko białe lub różowe, wszystkie języczkowate, obupłciowe, zewnętrzne - duże; owoc - niełupka z wieńcem łuseczek na szczycie. W Polsce pospolita na niżu i w niższych położeniach górskich; rośnie na zboczach, po przydrożach, na łąkach, na pastwiskach i niekiedy na stanowiskach kamienistych. Kwitnie od lipca do września. Roślina azotolubna.
Surowiec
Surowcem są: korzeń, ziele i kwiat (koszyczki) cykorii - Radix, Herba, Flos (Anthodium) Cichorii. Ziele zbiera się w początkach i w czasie kwitnienia, kwiaty - gdy są rozwinięte, a korzeń - w jesieni. Surowce suszy się w temp. do 40o C. Jedynie korzeń można suszyć w otwartym piekarniku ogrzanym do 60o C. Radix Cichorii można nabyć w sklepach zielarskich /Flos, Kawon, Herba Lux/ - op. 25 i 50 g.
Skład chemiczny
W korzeniu i zielu znajdują się następujące substancje chemiczne: inulina - do 20%, glikozyd - intybina - do 2%, garbniki – 0,2%, cholina – 0,2 g/100 g, cukry redukujące - do 15%, kw. askorbinowy, kw. chlorogenowy, kw. izochlorogenowy, kw. cykoriowy, kw. kawowy, laktucyna, ester kw. paraoksyfenylo-szczawiowego, alkohol trójterpenowy, taraksasterol.
W kwiatach występują glikozydy kumarynowe - cykoryna i eskulina. Ziele oprócz wyżej wymienionych składników zawiera witaminy z grupy B oraz sole żelaza, sodu, potasu, manganu, wapnia i fosforu.
Działanie i zastosowanie
Wyciągi z kwiatów działają lekko uspokajająco na centralny układ nerwowy, tonizująco na serce; zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych, działają przeciwzapalnie, lekko moczopędnie i słabo odkażająco.
Napar: 2 łyżki kwiatów zalać 200 ml wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić kilka razy dz, po 200 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 8-9 ml, 5-6 kg - 10,7 ml, 7-8 ml - 15 ml, 9-10 kg - 19 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 15-20 kg - 32 ml, 25-30 kg - 53 ml, 35 -40 kg - 75 ml, 45-50 kg - 107 ml, 3-4 razy dz.
Wyciągi z ziela i korzenia działają podobnie lecz silniej: przeciwzapalnie, uspokajająco, antyseptycznie, żółciopędnie, wzmacniająco, moczopędnie, odtruwająco; regulują przemianę materii, wzmagają wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego, zwiększają apetyt, regulują ciśnienie krwi, polepszają trawienie, ułatwiają przyswojenie mleczka pokarmowego.
Wskazania: choroby zakaźne, skórne, wątroby, pęcherzyka żółciowego, trzustki, stany zapalne układu pokarmowego, nieżyt żołądka i jelit, niestrawność, osłabienie, skoki ciśnienia krwi, stany ozdrowieńcze, brak łaknienia, zaburzenia trawienia, metabolizmu, hormonalne, reumatyzm, dna, zapalenie gruczołów limfatycznych, wyczerpanie nerwowe, stres, skąpomocz, kamica moczowa, pękanie naczyń krwionośnych, choroby oczu (okłady i jednoczesne picie naparu lub nalewki).
Napar: 2 łyżki ziela lub korzenia zalać 400 ml wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Dawkować jak napar z kwiatów.
Odwar: 2 łyżki korzenia zalać 400 ml wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Dawkować jak napar z kwiatów.
Intrakt cykoriowy - Intractum Cichorii: pół szkl. świeżego zmielonego korzenia lub ziela zalać 400 ml gorącej wódki; wytrawiać 10 dni prze filtrować. Zażywać 3 razy dz. po 15 ml lub stosować zewnętrznie.
Nalewka cykoriowa - Tinctura Cichorii: pół szkl. suszu zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 15 ml.
Alkoholmel Cichorii wzmacniający i uspokajający (reguluje też ciśnienie krwi i wzmacnia serce): do 100 ml intraktu lub nalewki wlać 100 ml miodu; wymieszać. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce. Dzieciom podawać 1-2 łyżeczki tego środka.
Rp. Mikstura CAAV uspokajająca
Nalewka z cykorii (we wszystkich przypadkach może być oczywiście intrakt) - 10 ml
Nalewka z arniki - 10 ml
Azulan - 5 ml
Nalewka nagietkowa - 10 ml
Valeriana - 10 ml
Płyny wymieszać.
Zażywać 2-3 razy dz. po 10 ml; dzieci 6-8 letnie - 3 ml, 9-10 letnie - 4 ml, 11-12 letnie - 5 ml, 13-14 letnie -6 ml, 15-16 letnie - 7-8 ml, 2-3 razy dz. (w razie ostrych stanów dawkę zwiększyć o 50%).
Wskazania: bezsenność, podenerwowanie, niepokój, lęk, nerwice, kłucie
w sercu, nadciśnienie, zaburzenia trawienia.
Zewnętrznie do przemywania: opryszczki, trądzik różowaty i młodzieńczy,
owrzodzenia, oparzenia, pryszcze, siniaki, rany.
Rp. Mikstura CVPC na nadciśnienie i nerwice
Nalewka cykoriowa - 10 ml
Nalewka jemiołowa - 10 ml
Nalewka kokoryczkowa - 10 ml
Nalewka glistnikowa - 10 ml
Wymieszać płyny. Zażywać 2-3 razy dz. po 10 ml; dzieci od 7 do 8 r. ż. - 3,5 ml, 9-10 r. ż. - 4 ml, 11-12 r. ż. - 5 ml, 13-14 r ż. - 7 ml od 15 do 16 r. ż. - 8 ml, 2-3 razy dz.
Wskazania: skoki ciśnienia krwi, kolki, bóle brzucha, nerwice narządowe, zaburzenia trawienia.
