Uwagi ogólne
Zrozumienie zasad stosowania diety w leczeniu grzybicy, sprawia chorym najwięcej kłopotów. Odżywianie w początkowym okresie w leczeniu grzybicy jest u wielu ludzi pasmem udręki, wyrzeczeń i ograniczeń. Polega na stosowaniu diety opartej na bazie naturalnych środków spożywczych z całkowitą eliminacją cukru i wszelkich z niego wyrobów, mleka i przetworów mlecznych. Nie istnieje jedna uniwersalna dieta dla wszystkich ludzi leczących się z powodu infekcji grzybiczej. Zakres jej stosowania powinno się zawsze dobierać indywidualnie, ze względu na różną wagę ciała, stopień nasilenia objawów chorobowych, liczne odmienności w trawieniu poszczególnych składników pokarmowych. Są chorzy, którzy nie tolerują glutenu zawartego w zbożach, białka soi, mięsa wieprzowego, inni mięsa wołowego, grzybów, surówek lub niektórych rodzajów jarzyn itd. Nie należy jeść pokarmów, które zakłócają proces trawienia lub wywołują alergię.
Biorąc pod uwagę fakt, że około 80 - 85% ludzi na terenie naszego kraju ma wolną przemianę materii, występuje u nich zmniejszone wydzielanie soków żołądkowych i związany z tym problem trawienia białek i tłuszczów. Resztki niestrawionego białka zalegają w jelitach i podlegając procesowi fermentacji, powodują objawy dyspeptyczne – gazy, wzdęcia, nudności, przelewanie w jelitach. O ile nałoży się na to fermentacja cukru do dwutlenku węgla spowodowna przez drożdżaka Candida, to zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego są czymś bardzo charakterystycznym dla tej choroby. Dlatego szczególną uwagę zwracam na to, aby w okresie leczenia grzybicy przewodu pokarmowego i związanymi z tym zaburzeniami, białka łączyć zawsze z surówkami i gotowanymi jarzynami, które ułatwiają ich trawienie i przyspieszają wydalanie z organizmu. Można spożywać niewielkie ilości maślanki, kefiry, jogurty ale pod warunkiem, że są produktem naturalnym "ze wsi". Zawierają cenne bakterie dla naszego zdrowia jakimi są pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium bifidus wspomagające proces trawienia. Są to jednak bakterie, które nie zasiedlają na stałe jelita grubego. Do celów leczniczych przygotowuje się specjalne szczepy bakterii odporne na działanie kwasu solnego i sole kwasów żółciowych, nazywane bakteriami probiotycznymi.
Proponuję wyłączyć mleko i jego przetwory kupowane w sklepie, gdyż są one produktami wysokoprzetworzonymi, poddane procesowi homogenizacji oraz głębokiej pasteryzacji, zmieniającej strukturę białka.
Zasady odżywiania w zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego
Mięso i skrobia mają inny czas trawienia. Skrobiowe węglowodany złożone, czyli chleb, ziemniaki czy makaron ulegają strawieniu w żołądku po mniej więcej 2 godzinach, a mięso po około 4 godzinach. Mieszany posiłek, złożony z mięsa i skrobi, jest trawiony około 7 - 8 godzin, czyli dwa razy dłużej niż gdyby te produkty były spożywane oddzielnie. Dwukrotnie dłuższe trawienie może oznaczać dwukrotnie większe zużycie energii i enzymów. Białka rozkładane są w żołądku z udziałem kwasu solnego. Węglowodany wymagają do trawienia środowiska alkalicznego i trawi ja we wstępnej fazie enzym ptialina zawarty w ślinie. Gdy jemy dużo białka zmieszanego ze skrobią, skuteczność działania soków trawiennych zostaje znacznie upośledzona, a ich wzajemne oddziaływanie chemiczne neutralizuje się. Gdy białko nie jest do końca strawione zaczyna gnić, niekompletnie strawione węglowodany fermentują, a niestrawione tłuszcze jełczeją. Efektem tych reakcji jest zakwaszenie organizmu. Stąd w leczeniu grzybicy przewodu pokarmowego obowiązuje zasada innego łączenia składników pokarmowych, w celu stworzenia komfortowych warunków pracy narządów trawiennych i jelit.
Zasada rozdzielności składników pokarmowych polega na innym ich łączeniu z sobą podczas komponowania posiłku. Powinni ją stosować ludzie chorujących na grzybicę, w następujących wypadkach:
* w ogólnych kłopotach z trawieniem z objawami niestrawności,
* w stanach zapalnych przewodu pokarmowego – refluksie dwunastniczo-żołądkowym (żółciowym), refluksie żołądkowo-przełykowym, zapaleniu błony śluzowej - żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego i grubego,
* w przypadku silnych gazów i wzdęć,
* w problemach z nadwagą lub otyłością.
Nie muszą stosować tej zasady osoby chorujące na grzybicę, u których te problemy nie występują. Łączą więc z sobą wszystkie składniki pokarmowe w jednym posiłku – białka, węglowodany i tłuszcze.
Zasada rozdzielności składników pokarmowych:
1. Nie należy łączyć białka (mięso, ryby, jaja, rośliny strączkowe) z węglowodanami wysokoglikemicznymi (produktami skrobiowymi). Można je łączyć z warzywami surowymi (surówkami) i gotowanymi.
2. Węglowodany wysokoglikemiczne można łączyć z surowymi jarzynami lub gotowanymi.
3. Tłuszcze można dodawać do węglowodanów, białek i warzyw, ale należy pamiętać o tym, że przedłużają ich okres trawienia.
4. Nie pić płynów przed jedzeniem, w trakcie i po posiłku - wypite płyny powodują rozcieńczanie soków trawiennych, co upośledza trawienie, i może powodować bóle żołądka oraz zgagą.
Wiele osób zapytuje mnie, czy można jeść grzyby, zwłaszcza pieczarki. Ponieważ zawierają w swoich organizmach białka wspólne dla wszystkich grzybów (między innymi zawiera je grzyb Candida), a organizm wytworzył przeciwko nim przeciwciała, istnieje potencjalna możliwość wystąpienia - wskutek ich spożycia, objawów alergii. Spożywanie potraw z pieczarkami powinno być poprzedzone testem tolerancji. W tym celu należy spożyć niewielką ich ilość i obserwować reakcję organizmu. O ile nie ma żadnych widocznych negatywnych objawów, to mogą być jednym z elementów diety. Trawienie tłuszczów stałych i olejów przebiega powoli i odbywa się głównie w jelicie cienkim. Obfitość spożywanych surowych jarzyn (błonnika) razem ze smażonym mięsem, zmniejsza ilość wchłanianych w jelitach tłuszczów stałych.
Smażyć można jedynie na smalcu lub maśle, ze względu na ich najwyższą temperaturę rozkładu, przy których uwalniają się związki toksyczne. Po usmażeniu potrawy nie wolno używać tego tłuszczu do innych celów kulinarnych.
Uwaga - nie należy smażyć potraw na olejach.
Dobór składników pokarmowych
Ograniczenie ilości węglowodanów
Drożdżaki odżywiają się cukrami prostymi, głównie glukozą oraz niewielką ilością aminokwasów. Wszystkie węglowodany złożone zawierające skrobię (ziemniaki, ryż, kasze, pieczywo), w wyniku procesu trawienia rozpadają się w końcowym efekcie do cukrów prostych. Jedząc zbyt duże porcje tych produktów spożywczych lepiej odżywimy drożdżaka. Dlatego tak ważne jest stosowanie diety niskowęglowowodanowej.
Kupując produkty spożywcze w sklepie należy zwrócić uwagę na to, czy zawierają tzw. cukier dodany pod nazwą: węglowodany, cukier, sacharoza, glukoza, fruktoza, maltoza, galaktoza czy laktoza. Niektórzy słodząc produkty spożywcze fruktozą, nie zdają sobie z tego sprawy, że organizm wykorzystuje ten cukier w procesie spalania glukozy. O ile ktoś nie może obyć się bez słodzenia napojów czy dosładzania pokarmów, można użyć pewien rodzaj cukru o nazwie Ksylitol lub Stevia, obojętnego dla organizmu i wydalanego z niego w niezmienionej postaci. Nie w każdym jednak wypadku cukry te są dobrze tolerowane przez organizm.
Zasady komponowania diety
Prawidłowe komponowanie produktów spożywczych oszczędza energię zużywaną do ich trawienia. W wyborze składników pokarmowych należy kierować się indeksem glikemicznym (IG) produktów spożywczych oraz odczynem kwasowości (pH), jaki wytwarzają w organizmie po ich zjedzeniu strawieniu. W rozróżnieniu tego co jest kwaso-, a co zasadotwórcze, jest wiele nieporozumień. Produkty o smaku kwaśnym, np. cytryny i kwaśne grejpfruty i większość warzyw, są zasadotwórcze. Po ich strawieniu i przyswojeniu, wytwarzają we wnętrzu organizmu środowisko zasadowe. Kwasotwórcze są natomiast wszystkie mięsa, i ryby oraz produkty mączne i jaja. Zaskakujące jest to, że mleko jest zasadotwórcze, a jego przetwory są wyraźnie kwasotwórcze.
Uwzględnianie w codziennym jadłospisie wielu różnorodnych produktów roślinnych i zwierzęcych jest ważne dlatego, gdyż taki sposób odżywiania umożliwia zachowanie prawidłowej równowagi kwasowo - zasadowej organizmu. Jedne produkty żywnościowe są bowiem kwasotwórcze, a inne zasadotwórcze. Jeśli jemy tylko te pierwsze, a nie jadamy warzyw, które w większości są zasadotwórcze, doprowadzamy do zakwaszania organizmu. Równowaga kwasowo - zasadowa będzie w organizmie zachowana, jeśli np. chleb zjemy z rzodkiewką, szczypiorkiem, pomidorem, natką z pietruszki czy liśćmi sałaty, a mięso obowiązkowo z warzywami - gotowanymi i surowymi.
Candida, w miejscu swojego rozmnażania się preferuje środowisko zasadowe, ale tworzy w organizmie chorego człowieka niekorzystne dla niego środowisko kwaśne. Jedzenie jarzyn, z uwagi na ich naturalną kwasowość, zapobiega miejscowemu rozmnażaniu się drożdżaka. Owoce natomiast zawierają cukier fruktozę i ich spożywanie może przyczynić się może lepszego odżywienia drożdżaka i doprowadzić do jego przyśpieszonego rozwoju oraz ekspansji na organizm po przekształceniu się go w grzyba Candida. Nie należy więc ich spożywać w wstępnym okresie leczenia. Wyjątkiem są wśród nich cytryna i kwaśny czerwony grejpfrut, które tworzą w organizmie środowisko wysokozasadowe.
Kierując się tymi informacjami sporządźmy wspólną listą produktów żywnościowych o niskim IG oraz o kwasowości zasadowej, które po zjedzeniu wytwarzają w organizmie. Będą ona najlepsze w stosowaniu diety o niskiej zawartości węglowodanów w leczeniu grzybicy.
Produkty spożywcze nie polecane nawet osobom zdrowym:
* cukier spożywany w nadmiernej ilości i wszelkie z niego wyrobóy, słodziki,
* mleko i jego przetwory kupowane w sklepie (oprócz dobrej jakości masła). Dozwolona jest niewielka ilość mleka kwaśnego „ze wsi”
* ocet spirytusowy,
* proszki do pieczenia, przyprawy z gotowych mieszanek ziołowych zawierających glutaminian sodu, gumy do żucia, ketchupu, gotowych sosów,
* hamburgerów, chipsów itp,
* margaryny i mixtów, wszelkich olejów oprócz: z siemienia lnianego tłoczonego na zimno, oliwy z oliwek tłoczonej na zimno, oleju z pestek winogron),
* wędlin zawierających konserwanty i MOM – mieszanka zmielonych kości, chrząstek, skóry itp.
W początkowym okresie leczenia należy unikać następujących produktów żywnościowych:
* owoców (oprócz cytryn i kwaśnych grejpfrutów),
* czarnej kawy, kawy typu "Inka", czarnej herbaty,
* produktów fermentowanych - serów pleśniowych, surowej kiszonej kapusty i ogórków, tofu z soi,
* cukru i wszelkich jego wyrobów, słodzików,
* miodu,
* białego pieczywa pszennego z rafinowanej mąki (oczyszczonej z otrąb),
* żywności panierowanej,
* spożywania alkoholu pod jakąkolwiek postacią.
Składniki odżywcze
Białko
Wędlinę należy kupować z czystego mięsa, zawierającą naturalne przyprawy i wędzoną w naturalny sposób. Wybrać należy wyroby o bladym kolorze, gdyż chemikalia dodawane do mięsa nadają im kolor czerwony i fioletowy. Wyroby drobiowe, mogą mieć niewiele wspólnego z drobiem. Są produkowane z MOM, czyli mięsa drobiowego odkostnionego. Jest to mieszanina zmielonych kości, chrząstek, szpiku kostnego, skóry i ścięgien. Do roku 1995 używanie tego specyfiku było zabronione, a teraz już nie jest. Najczęściej dodaje się go do rolad, parówek, kaszanek i pasztetowych. O ile ktoś dysponuje czasem, to może sporządzić samemu pieczenie i pasztety z surowego mięsa. Można jeść w umiarkowanej ilości ryby, chude mięso wieprzowe i wołowinę, kaczkę, królika, dziczyznę, bażanta, indyka. Odradzam jedzenia rosołów (bulionów) osobom mającym problem z trawieniem białka. Na ich strawienie organizm potrzebuje 30 razy więcej energii niż na strawienie mięsa.
Godnym polecenia produktem spożywczym są jaja kurze, a szczególnie polecane od gospodarza. Ich białko ma tzw. najwyższą biodostępność dla organizmu wynoszącą 90% co oznacza, że ze 100 g jajka jest wykorzystane w organizmie jego 90% objętości wagowej, a mięsa tylko 60 - 70%. Białko jaj jest wysokowartościowym produktem spożywczym, ponieważ zawiera wszystkie niezbędne do funkcjonowania organizmu aminokwasy, witaminy z grupy B, A, D i E, ale nie zawiera witaminy C. Znajduje się w nim większość minerałów: jod niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, spore ilości cynku niezbędnego dla wzrostu, zwalczania infekcji oraz gojenia ran. Zawarty w nim selen jest ważnym przeciwutleniaczem, a wapń i fosfor są potrzebne do budowy naszego kośćca i funkcjonowania nerwów obwodowych. W jajach znajduje się też znaczna ilość zjonizowanego żelaza, składnika czerwonych ciałek krwi. Uwaga: o ile białko jajek jest dla kogoś alergenem, należy wyeliminować je z diety całkowicie.
Jarzyny i węglowodany o niskim indeksie glikemicznym
Sałatki z jarzyn obniżają indeks glikemiczny innych składników pokarmowych. Zalecam wprowadzenie do stałej diety surówki z selera, ogórka, brokuła, kalafiora, pomidorów, sałaty, szpinaku, cukinii, czosnku, cebuli, pietruszki, kapusty - białej, czerwonej i włoskiej, marchwi, papryki, szczypiorku, mniszka pospolitego (mlecza), kopru włoskiego, kalarepy, pora, gorczycy, rzodkiewki czerwonej, rzodkwi białej, kiełków (oprócz fasoli Mung), rzepy i rzeżuchy. Pozytywny wpływ na gojenie się ściany jelit ma Glutamina - L zawarta w soku czerwonego buraka. Sok ten należy pić w niewielkiej ilości rozcieńczony wodą.
Zarzuca mi się, że zalecając zasadę niełączenia białka z węglowodanami, polecam w okresie jesienno - zimowym jedzenie chleba żytnio - razowego z niewielką ilością wędliny. Wyjaśniam więc, że składniki chleba żytnio - razowego mają w sumie niski indeks glikemiczny.
Chleb można spożywać w niewielkiej ilości, żytnio - razowy na naturalnym zakwasie. Zakwas dodany do chleba stabilizuje prawidłowe funkcjonowanie flory bakteryjnej jelita grubego. Niestety piekarze często używają do jego wyrobu dodatku drożdży piekarniczych. O ile nie mamy pewności, czy chleb przygotowywany jest tylko na zakwasie, to nie należy włączać go do diety.
Przeciwskazaniem do jego jedzenia jest również nietolerancja glutenu. Bardzo dobre własności odżywcze mają produkty z pełnych ziaren: ryż brązowy i dziki, amarantus, gryka i orkisz. Pełne ziarna zawierają błonnik i dużo związków mineralnych.
Błonnik
Błonnikiem są włókna wchodzące w skład ścian komórek roślinnych, zbudowane z węglowodanów nierozkładanych przez enzymy trawienne człowieka. Błonnik ma podstawowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego. Pęczniejąc pod wpływem wody zwiększa objętość masy pokarmowej i ułatwia przechodzenie mas kałowych przez jelito grube. Mimo, że błonnik nie ma żadnej wartości energetycznej, odgrywa ważną rolę w procesie trawienia obniżając przyswajalność węglowodanów, a tym samym stężenie cukru we krwi. Największą jego zawartość mają jarzyny zawierających węglowodany o niskim indeksie glikemicznym. Zalicza się do nich warzywa, rośliny strączkowe oraz pełne ziarna zbóż. Przestrzenne rusztowanie błonnika zawartego w roślinach stanowi miejsca rozmnażania się pałeczek kwasu mlekowego. Zalecane dzienne spożycie błonnika wynosi zarówno dla mężczyzn jak i kobiet 25-30 g.
Istnieją dwa rodzaje błonnika:
* Pierwszym jest błonnik nierozpuszczalny nazywany celulozą i hemicelulozą. Umożliwia prawidłową drożność jelit wchłaniając znaczną ilość wody, dzięki czemu kał ma znacznie większą objętość, jest miękki i skraca się czas jego przechodzenia przez jelito. Wiąże szkodliwe bakterie, związki toksyczne ze zniszczonego organizmu grzyba, doprowadzając do ich szybkiego wydalenia z organizmu. Pomaga utrzymać higienę w jelicie grubym, zapobiega tworzeniu się kamieni kałowych, żylaków odbytu oraz przeciwdziała wystąpieniu polipów i raka jelita grubego. Polecam spożywanie błonnika najlepiej pod postacią surowych lub gotowanych jarzyn. Niedobór błonnika jest przyczyną większości problemów związanych z zaparciami stolca.
* Drugi rodzaj błonnika rozpuszczalny w wodzie (guma, pektyna) ogranicza przyswajalność tłuszczów w procesie trawienia, zmniejszając ryzyko rozwoju miażdżycy. Poza tym, oba jego rodzaje minimalizują działanie toksycznych substancji na ścianę jelit.
Błędne są zalecenia lekarzy zabraniające jedzenia surowych i gotowanych warzyw. W organizmach roślin znajdują się wartościowe białka, węglowodany, tłuszcze, przeciwutleniacze, witaminy oraz związki mineralne wzmacniające system odpornościowy organizmu.
Błonnik obecny w warzywach i innych pokarmach należy bardzo starannie przeżuwać, gdyż w przeciwnym razie będzie miał zupełnie odwrotny wpływ na jelito grube. Spowoduje wzdęcia, uaktywni procesy gnilne. Podobne objawy mogą pojawić się u niektórych ludzi wtedy, gdy warzywa spożywane są razem z chlebem i kaszami. W takim przypadku proponuję spożywać je oddzielnie. O ile pomimo tego surówki są przyczyną wzdęć, to należy w początkowym okresie jarzyny jeść gotowane, ale wyłączając z nich marchew i czerwonego buraka, ze względu na ich wysoki indeks glikemiczny. Uwaga - do surówek kupowanych w sklepie dodaje się cukier, majonez, ocet, konserwanty i stabilizatory kwasowości.
Tłuszcze
Obowiązuje dieta z ograniczeniem zwierzęcych tłuszczów stałych. Można używać niewielkich ilości masła ze względu na zawartość w nim kwasu izomasłowego, chroniącego jelita przed rozwojem komórek rakowych.
Polecam używać do przyrządzania surówek świeżego oleju z siemienia lnianego tłoczonego na zimno i oliwy z oliwek z I tłoczenia na zimno. Zawierają one w swoim składzie niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) w odpowiednich proporcjach kwasów omega - 3 do omega - 6. W zastępstwie można użyć oleju z pestek winogron, ale nie ma on własności leczniczych jak w/w oleje i najczęściej jest wytłaczany na gorąco.
Margaryny nie nadają się do spożycia. Zawierają tzw. tłuszcze trans, niefizjologiczne, nietrawione przez organizm i nie nadają się w związku z tym do celów spożywczych.
Smażyć można tylko na niewielkiej ilości smalcu, ze względu na jego wysoką temperaturę rozkładu. Po usmażeniu potrawy należy resztę tłuszczu wyrzucić, gdyż zawiera szkodliwe związki chemiczne.
Woda
Polecam pić około 2 l wody uzyskanej z filtra o odwróconej osmozie lub wodę niskomineralizowaną niegazowaną Żywiec i Nałęczowiankę, wysokogatunkową herbatę zieloną lub czerwoną Pu - Erh oraz herbaty ziołowe.
Na 30 minut przed, w trakcie i po posiłku nie polecam picia płynów, gdyż rozcieńczają soki żołądkowe. Do bieżącego odkwaszania organizmu zalecam picie 1/4 - 1 szklanki soku z cytryny lub kwaśnego grejpfruta rozcieńczonego wodą. Pomimo, że te soki mają smak kwaśny, ich spożyciu zawarty w nich kwas cytrynowy tworzy w organizmie środowisko zasadowe.