Gram Zdrowia

Opis.

Roślina wieloletnia dorastająca do 150 cm wys.; kłącze grube, pełzające, o silnym specyficznym zapachu; łodyga 3-kanciasta, u nasady czerwona; liście wąskie, silnie wydłużone, zaostrzone, płaskie; kwiato­stan kolbowaty; kolba walcowata, pokryta zielonymi, drobnymi kwiatami. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Tatarak rośnie nad brzegami wód (jeziora, stawy, bajora leśne, bagna, mokradła). Tatarak nie wydaje owoców w na­szym klimacie. Rozmnaża się wegetatywnie. Owoc - sucha jagoda.

Surowiec.

Surowcem jest kłącze tataraku - Rhizoma Calami (FP I,II, III, IV i V) sive Rhizoma Acori calami, rzadziej liście czy kwiat - Folium, Flos Acori calami.

Kłącza wykopuje się od marca do sierpnia lub lepiej od 15 czerwca do 15 sierpnia, bo wtedy właśnie panuje wysokie stężenie substancji czynnych w roślinie. Liścia i kwiaty pozyskuje się od 15 czerwca do 30 lipca. Surowce suszy się w temp. do 40o C, przy czym kłącza zalecam pokroić i wysuszyć w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 60o C. W aptekach i w sklepach zielarskich można kupić kłącze i nalewkę tatarakową - Tinctura Calami.

Opis.

1). Ślaz leśny czyli dziki - roślina dwu- lub trzyletnia dorastająca do 100 cm wys.; łodyga podnosząca się, w górze owłosiona, rozgałęziona; liście 5-7-dłoniastoklapowane; kwiaty umieszczone w kątach liści; działki kielicha podługowate w liczbie 3; płatki korony - purpurowo-różowe z ciemnymi prążkami lub fioletowe, głęboko wcięte; owoc - rozłupnia. Kwitnie od lipca do września. Roślina pospolita; rośnie na przydrożach, na przychaciach, na łąkach i ugorach, w starych sadach i  ogrodach.

2). Ślaz zaniedbany czyli pospolity - bylina do 50 cm wys.; łodyga podnosząca się;  liście owłosione,  okrągławe lub nerkowate, długoogonkowe,   5-7-klapowe, brzegiem  kartowane,  w nasadzie  sercowate;   kwiaty w kątach liści,   szypułkowe,  po kilkę, bladoróżowe lub białe; owoc - rozłupnia złożona z rozłupek tworzących charakterystyczny krążek. Kwitnie od  czerwca  do września. Roślina pospolita; rośnie na glebach piaszczystych i wapiennych (przydroża,  przychacia,   polne  drogi,  zapuszczone  grządki, ugory).

Opis.

Rumianek pospolity (lekarski) - roślina wieloletnia (w ostre zimy wymarza) dorastająca do 40 cm wys.; łodyga naga, gałęzista, mocna; liście 2-krotnie pierzastosieczne, o odcinkach nitkowatych, równowąskich; koszyczki kwiatowe zebrane w wiechowate kwiatostany; kwiaty nlbyjęzyczkowe, rurkowe; dno kwiatowe wypukłe, wewnątrz puste; kwiaty brzeżne - białe, środkowe - żółte; owoc - niełupka. Kwitnie od maja do sierpnia. Roślina pospolita w całym kraju; rośnie na łąkach, na polach, na ugorach, na polnych drogach, na wzgórzach, przy budowach i długoletnich wykopach; lubi gleby gliniaste, wilgotne, azotowe, lekko lub bardzo kwaśne, unika gleb wapiennych.

Rumianek pospolity zastąpić można rumiankiem bezpromieniowym - Matricaria discoidea, rosnącym w całej Polsce i bardzo podobnym do niego. Podobne działanie lecznicze wykazuje także rumian szlachetny czyli rzymski - Anthemis nobilis - łodyga płożąca się po ziemi, owłosiona; dolne odcinki pędów mocno ulistnione, górne zaś bezlistne lub z rzadka ulistnione; dno kwiatowe pełne, .płaskie; kwiaty środkowe - żółte (ru­rkowe), zewnętrzne natomiast - białe, kwiaty są gęsto wypełnione płatkami, są pełne. Dla celów leczniczych i farmaceutycznych uprawiane.

Uwaga! Zauważyłem, że gro zbieraczy ziół myli rumianek z pospolitą rośliną o nazwie Leucanthemum vulgare, czyli złocień właściwy - bylina dorastająca do 60 cm wys.; łodyga sztywna, pojedyncza, w górze bezlistna i ewentualnie owłosiona; liście dolne - ogonkowe, podłużnie jajo­wate, brzegiem tępo karbowano-piłkowane; liście górne - siedzące, mniejsze od dolnych; koszyczki kwiatowe złożone z białych płatków l żółtego środka (rurki), duże, 3-5 cm szer., przywabiające muchy i chrząszcze, które je zapylają; rośnie na łąkach, pastwiskach, przy rzekach, na ugorach, na polanach; często uprawiany w ogródkach jako rośliny ozdobne. Złocień właściwy ma zupełnie inny skład chemiczny i całkowicie odmienne działanie lecznicze w porównaniu z rumiankami.

Opis.

Pięciornika kurze ziele (Potentilla tormentilla, Tormentilla erecta, Tormentilla officinalis, Potentilla silvestris) - roślina wieloletnia dorastająca do 30 cm wys.; kłącze grube, walcowate, wewnątrz czerwanawe; łodyga łukowato wznosząca się lub prosta; liście odziomkowe i łodygowe trójlistkowe; listki przylegające owłosione, podłużnie klinowate, głęboko wclnanopiłkowane, z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jasnozielone; przylistki duże, dłoniasto trzy - pięć razy wcięte; kwiaty złocistożółte; korona pięciopłatkowa; owoc - niełupka. Kwitnie od kwietnia do września. Rośnie w lasach, w zaroślach, na łąkach, na polanach; lubi gleby wilgotne i kwaśne; roślina pospolita w całym kraju.

Surowiec.

Będziemy wykorzystywać kłącze i ziele - Rhizoma et Herba Tormentillae. Rhizoma, Tinctura et Unguentum (maść) Tormentillae (Tormentiol) - w wolnej sprzedaży w aptekach i w sklepach zielarskich, FP I,II,III,IV i V.

Ziele zbiera się przed lub w czasie kwitnienia; suszy w temp. do 40o C. Kłącza wykopuje się w jesieni, wiosną lub przed kwitnięciem rośliny, szybko myje pod bieżącą wodą, kroi i suszy w otwartym piekarniku ogrza­nym do temp. 60o C.

Opis.

Bylina dorastająca do 45 cm dł.; pęd główny krótki, z zakorzenia­jącymi się w węzłach, długimi, cienkimi rozłogami; liście spodem srebrzy­ste owłosione, przerywano nieparzystopierzaste; odcinki liściowe pedlugowate, wcinano-ząbkowane; kwiaty na długich szypułkach; płatki korony żółte, błyszczące; owoc - orzeszek. Kwitnie od maja do sierpnia. Rośnie na łąkach, nad brzegami wód, na przydrożach, na ugorach, na nieużywa­nych pastwiskach; lubi gleby wilgotne, gliniaste, zasobne w azot; roślina pospolita.

Surowiec.

Surowcem jest ziele srebrnika - Herba Potentillae anserinae seu Folium et Herba Anserinae. Ziele lub same liście zbiera się w maju, w czerwcu i w lipcu, a następnie suszy w temp, do 40o C. Ziele srebrnika można kupić w aptekach i w sklepach zielarskich.

Opis.

Bylina do 3 m wys.; łodyga dęta, wewnątrz pusta, mocna, prosta, w górze rozgałęziona; liście podwójnie pierzaste o listkach jajowatych, ząbkowanych, z wierzchu lśniących; kwiaty w baldachach złożonych, żółto-zielone; owoc - rozłupnia. Kwitnie w czerwcu i w lipcu (I połowa). Roślina uprawiana w ogródkach i na działkach.

Wszystkie części lubczyka mają miły selerowy zapach i ostry, słonawo-gorzki smak, długo utrzymujący się. Znakomita przyprawowa (maggi) i lecznicza roślina.

Surowiec.

Surowcem jest korzeń (FP I, II, III, IV i V), liść, młode ziele i owoc - Radix, Folium, Herba et Fructus Levistici. Radix można kupić w aptekach i w sklepach zielarskich. Ziele zbiera się przed kwitnięciem rośliny, liście - stopniowo od wiosny do lata, owoce - w I fazie dojrzałości, korzeń - w drugim roku życia rośliny na wiosnę lub w jesieni.

Surowce należy wysuszyć w temp. do 40^o C.

Opis.

1). Tilia cordata (T. parvifolia, T. ulmifolia) - lipa drobnolistna -drzewo do 25 m wys.; młode gałązki nagie; liście okrągławosercowate, zaostrzone, spodem sinawe; kwiaty wonne, zebrane w kwiatostany z podsadką; podsadka podłużnie jajowata, języczkowata, skórzasta, żyłkowata, żółtawozielona; owoc - orzeszek, nagi, owalny, 2-3 mm. Kwitnie w II połowie czerwca i w lipcu, później jednak o 7-10 dni niż lipa szerokolistna.

2). Tilia platyphyllos (T. grandifolia) - lipa szerokolistna - drzewo dorastające do 30 m wys.; młode gałązki owłosione; liście większa niż u poprzedniej, spodem zielone, lśniące; kwiatostan 2-3 kwiatowy, zwisły; w kątach nerwów od spodu blaszki liściowej widoczne pęczki białych włosków; ogonki liściowe owłosione; owoc - orzeszek pięciokanciasty. Kwitnie w II połowie czerwca i w lipcu.

Opis.

Lawenda lekarska (lawenda prawdziwa, wąskolistna, zwyczajna -Lavandula angustifolia, L. vera) - krzewinka dorastająca do 60 cm wys.; liście równowąskie lub wąskolancetowate, o podwiniętych brzegach; korzeń wiązkowy, silnie rozgałęziony; kwiaty zebrane po 3-5 w nibyokółkach na szczycie łodygi; kielich rurkowy, pięcioząbkowy; korona fioletowa; pręcików 4; słupek 1; owoc - rozłupnia. Roślina uprawiana w ogródkach

Surowiec.

Surowcem jest kwiat - Flos Lavandulae - FP I, II, III, IV i V).

Wartościowym i silniejszym surowcem jest kwitnące ziele - Herba Lavandulae. Surowce suszy się w normalnej temp.

W sklepach zielarskich kupić można kwiat lawendy (opak. 25 i 50 g), a także olejek lawendowy (np. Pollena Aroma, Avicenna) – 10 ml.

Babka piaskowa - Plantago arenaria (W.K.)

Babka płesznik - Plantago psyllium (L.)

Rodzina - Plantaginaceae

Opis

Babka piaskowa - roślina jednoroczna dorastająca do 40 cm wys.; liście równowąskie; ulistnienie naprzeciwległe; kwiatostany - kłosy umieszczone w kątach najwyższych liści, długoszypułkowe, krótkojajowate; przysadki na grzbiecie owłosione, dwie najwyższe i dwie najniższe bez okwiatu, zaś dwie przednie działki kielicha zrosła, a dwie tylne wolne i orzęsione; korony kwiatowe mają ok. 4 mm dł., jej rurka naga, łatki brunatnawo-białe; owoc - torebka dwunasienna. Kwitnie od czerwca do września. Rośnie na niżu. Lubi gleby piaszczyste.