Gram Zdrowia

Opis.

Bylina dorastająca do 100 cm wys.; łodyga 4-kanciasta, wzniesiona, gałęzista, owłosiona; liście dolne 5-7-dłoniastodzielne; liście górne 3-sieczne lub 3-klapowe, ciemnozielone, spodem jasne; ulistnienie równoległe-krzyżowe; kwiaty w nibyokółkach; korona o wardze górnej silnie owłosionej, rurka korony w gardzieli nie rozdęta; ząbki kielicha trójkątnie szydlaste; pręcików 4; owoc - rozłupnia rozpadająca się na 3-kanciaste rozłupki. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Roślina pospolita na całym obszarze kraju; rośnie na przydrożach, na przychaciach, przy murach i płotach, w parkach, na ugorach, na opuszczonych pastwiskach, w zaroślach, na łąkach i w sadach. Niekiedy uprawiana.

Surowiec.

Surowcem farmakopealnym jest kwitnące ziele serdecznika - Herba Leonuri cardiacae (FP I,II,III,IV), które suszy się w temp. do 40 stopni C.

Herba Leonuri - w sprzedaży w aptekach i w sklepach zielarskich.

Opis.

Pierwiosnek lekarski - Primula veris - roślina wieloletnia dorastająca do 30 cm wys.; łodyga kwiatonoóna krótko, szaro owłosiona, okrągła; liście dolne h różyczce, poałużnie jajowate, brzegiem karbowane, ogonkowe (ogonek oskrzydlony); blaszka liściowa jest pomarszczona; kwiatostan baldechokształtny; kielich stożkowatodzwonkowaty, ostrokanciasty; korona jasnożółta, w gardzieli pomarańczowa; kwiaty wonne (pachną mio­dowo). Kwitnie od marca (gdy jest ciepły) do maja.

Roślina lubi gleby wapienne i wilgotne; rośnie na łąkach, na polanach, w lasach, na wzgó­rzach, w zbiorowiskach drzew, np. w oisaynach; często występuje masowo; w niektórych regionach Polski pospolita.

2. Pierwiosnek wyniosły - Primula elatior - roślina wieloletnia rosną­ca w lasach liściastych i mieszanych, w zaroślach, na polanach i łąkach, na nieużywanych pastwiskach, zwłaszcza przyrzecznych; lubi gleby wilgotne, gliniaste, ale luźne.

Liście podłużnie jajowate, pomarszczone, brzegiem karbowane, owłosione, ogonkowe (ogonek oskrzydlony); łodyżka kwiatonośne owłosiona, okrągława, piocna; kwiaty z kielichem kanciastym i na krawędziach zielonym, w gardzieli ciemno żółte; kwiaty żółte, pachnące miodem; owoc - torebka wielonasienna. Kwitnie od kwietnia do maja.

Opis.

Roślina wieloletnia dorastająca do 50 cm dł.; łodyga sztywna ale płożąca się po ziemi, rzadziej wzniesiona; liście równowąskolancetowate, ciemnozielone; kwiatostan stanowi grono; korona z cienką ostrogą, żółta; gardziel zamknięta wydęta dolną wargą, pomarańczowa; pręcików 4; słupek 1 dwukomorowy; owoc - jajowata torebka; łodyga jest gęsto ulistniona. Rośnie na polach, na przydrożach, nad brzegami wód, na torfowiskach, na łąkach; często występuje masowo; lubi gleby sypkie, kamieniste, a nawet piaszczyste. Roślina pospolita. Przy roztarciu daje specyficzny (dla niektórych ludzi nieprzyjemny), ostry zapach.

W Polsce rośnie jeszcze lnica mała - Linaria minor o podobnym składzie chemicznym i tych samych właściwościach leczniczych (gardziel żółta, korona fioletowa!).

Opis.

Roślina wieloletnia dorastająca do 80 cm wys.; łodyga gęsto ulistniona; kłącza pełzające; liście 2-3-krotnie pierzastosieczne, w zarysie lancetowate lub równowąskie; liście odziomkowe 2-4 cm szer., dolne łodygowe 1-2 cm szer.; kwiatostan baldachogroniasty, wielokwiatowy, wonny; kwiaty języczkowe białe, żółtawe lub różowawe. Roślina pospolita w całym kraju; kwitnie od czerwca do października. Rośnie na glebach nowo usypanych, na przydrożach, przy budowach, na miedzach, na ugorach, w zaroślach. Gatunek wykształcił wiele podgatunków, np. Achillea pannonica - liście dolne wąskolancetowate, 1,3-1,6 cm szer.; kwiatostanu gęsty, okrywa 3-4 mm dł., dość wąska, jej łuski z wąską jasnobrunatną obwódką, kwiaty języczkowe małe, białe lub różowe. Achillea collina - roślina owłosiona.