Gram Zdrowia

Opis.

W celach farmaceutycznych i tym samym leczniczych zbierane są różne gatunki i podgatunki świetlika.

1. Świetlik łąkowy - Euphrasia rostkoviana - roślina jednoroczna dorastająca do 30 cm wys.; łodyga rozgałęziona, gruczołowato owłosiona; liście jajowate, zaostrzone, o 3-6 ząbkach z każdej strony; ulistnienie równoległe; kielich ogruczolony 4-ząbkowy; korona biała z fioletowym rysunkiem; warga dolna żółto plamista z fioletowymi prążkami; warga górna bladoliliowo nabiegła; pręcików 4; owoc - torebka. Kwitnie od czerwca do września. Roślina pospolita w całym kraju; rośnie na łąkach, na brzegach lasów, na pastwiskach i w zaroślach.

2. Świetlik wyprężony - Euphrasia stricta - roślina jednoroczna, nie owłosiona, dorastająca do 30 cm wys.; łodyga rozgałęziona; liście dolne tępe; liście górne zaostrzone, z 4-7 ościstymi ząbkami z każdej strony; korona bladoliliowa lub biała, z żółtą plamką i z ciemnymi prążkami; owoc - torebka. Kwitnie od czerwca do października. Roślina pospolita; rośnie na pastwiskach, w lasach i na suchych zboczach gór.

3. Świetlik górski - Euphrasia montana - roślina Jednoroczna o łodydze rozgałęzionej, bardzo podobna do poprzedniego. Kwitnie od maja do sierpnia. Rośnie pospolicie w górach i na pogórzu, rzadziej na niżu.

4. Świetlik nadobny - Euphrasia picta - roślinka roczna rosnąca w Bieszczadach, w lasach podbieszczadzkich, w Karpatach Wschodnich i w Sudetach; łodyga nie jest rozgałęziona; liście okrągławojajowate z 3-5 ząbkami z każdej strony; kwiaty wargowe białe lub fioletowe.

Opis.

Do celów leczniczych wykorzystuje się różne gatunki przetacznika:

1. Przatacznik perski - Veronica persica - roślina wieloletnia dorastająca do 40-45 cm wys., a raczej długości; łodyga pełzająca po ziemi lub wznosząca się, rozgałęziona, z dwoma rzędami odstających włosków; liście jajowate, brzegiem karbowanopiłkowane, owłosione, prawie siedzące; kwiaty na długich, cienkich szypułkach, umieszczonych w kątach liści, 4-płatko= we, niebieskie, w gardzieli żółte; pręcików 2; owoc - torebka. Roślina rośnie na polach, ugorach, wzgórzach, w ogrodach i w lasach; pospolita w całym kraju.

2. Przetacznik lekarski - Veronica off. - bylina o pełzających, zakorzeniających się pędach, gęsto owłosionych; liście jajowate lub eliptyczne, brzegiem karbowane, krótkoogonkowe; kwiaty niebieskie; płatki korony żyłkowane w kolorze lila; kwiaty w wężowatych, długich gronach, 4-płatkowe; pręcików 2. Roślina pospolita; rośnie w lasach, w zaroślach, na niskich łąkach i polanach, wzgórzach, w sadach, na wrzosowiskach i na pastwiskach.

3. Przetacznik kłoskowy - Veronica spicata - roślina wieloletnia dorastająca do 40 cm wys.; łodyga owłosiona; liście szarawozielone, owłosione, dolne jajowate lub eliptyczne, górne - lancetowate; kwiatostan -- gęste, pojedyncze grono w postaci kłosa; korona czteropłatkowa; płatki korony niebieskawo-fioletowe lub błękitne. Rośnie na łąkach, przy lasach, na wzgórzach, w zaroślach, na ugorach przyleśnych i zaniedbanych polach.

4. Przetacznik bobowniczek - Veronica becca bunga - bylina do 60 cm wys.; łodyga podnosząca się, w dole w międzywęźlach ukorzeniająca się; liście lśniące, okrągławe lub nieco wydłużone, tępe, krótkoogonkowe, brzegiem płytko falowane; kwiaty błękitne, ciemno prążkowane, 4—płatkowe, z dwoma pręcikami, zebrane w luźne grona osadzone na szypułkach wyrastających w kątów liści; owoc - torebka. Rosnę nad brzegami wód płynących, przy leśnych źródłach itp. Kwitnie od maja do września. Nasiona roznoszone są przez wodę - hydrochoria.

Opis

1.      Dziewanna kutnerowata – roślina dwuletnia, cała pokryta żółtawym kutnerem; dorasta do 1,5 m wys.; liście brzegiem karbowane, dolne szeroko-eliptyczne, górne – szerokolancetowate; kwaity po 2-5, skupione w proste, szczytowe, długie grono; kielich o 5 lancetowatych łatkach; korona żółta, do 5 cm średnicy; pręcików 5, dwa dłuższe od pozostałych; słupek 1; owoc – torebka. W Polsce rośnie głównie na niżu – na słonecznych wzgórzach, zrębach i przydrożach, niekiedy uprawiana.

2.      Dziewanna wielokwiatowa – roślina dwuletnia, pokryta żółtawym kutnerem, dorastająca do 2 m wys.; liście dolne eliptyczne, wyższe jajowate, brzegiem karbowane; kwiaty ustawione na osi głównej kwiatostanu w pęczkach, po 2-5; kielich dzwonkowaty, 5-ząbkowany; korona żółta, o krótkiej rurce, płaska, o nierównych łatkach, dolna łatka największa; pręcików 5; słupek 1; owoc – torebka. U nas rośnie na niżu, Podkarpaciu, na słonecznych wzgórzach, polanach i przydrożach.

3.      W Polsce rośnie także dziewanna drobnokwiatowa – Verbascum thaplus, o podobnych właściwościach leczniczych jak poprzednie; pospolita wszędzie.