Gram Zdrowia

Opis.

Krzewinka o miłym, mocnym zapachu dorastająca do 60 cm wys.; łodygi zielone, w dole zdrewniałe; liście podłużne, jajowate, brzegiem drobno ząbkowane, pokryte białym kutnerem; kwiaty fioletowe, białe lub różowe; korona kwiatowa wyraźnie dwuwargowa z 2 pręcikami. Szałwia pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. W Polsce uprawiana.

Surowiec.

Surowcem jest liść - Folium Salviae, FP I,II,III,IV i V. W aptekach i w sklepach zielarskich można kupić nalewkę szałwiową - Tinctura Salvlae (30 i 100 g) i liście suszone (opak. 20 g). Odradzam kupowanie ekspresówek Salvia-fix.

Opis.

1). Przywrotnik połyskujący - Alchemilla gracilis seu A. micans - roślina wieloletnia dorastająca do 40 cm wys.; łodyga owłosiona, podnosząca się; liście nerkowate lub okrągławosercowate, ciemnozielone, 7-11-klapowe, brzegiem ząbkowane, z wierzchu owłosione; przylistki czerwonawo lub fioletowo nabiegłe; kwiatostan - wiecha; kwiaty zebrane w żółtawozielone pęczki; owoc - smaczny orzeszek. Kwitnie od maja do września. Rośnie w lasach, na łąkach, na polach, na ugorach, na pastwiskach i w zaroślach. Roślina pospolita w całym kraju. Tworzy skupiska, niekiedy występuje masowo.

2). Przywrotnik pasterski - Alchemilla monticola sive A. pastoralis - bylina rosnąca na łąkach, brzegach lasów i na pastwiskach; łodyga owłosiona: liście okrągławonerkowate, owłosione, 7-11-klapowe, brzegiem tępo ząbkowane; kwiatostan - szczytowa wiecha z żółtawozielonawymi, drobnymi kwiatami; owoc - orzeszek.

Oba przywrotniki na brzegu liścia posiadają wypotniki czyli hydatody - mechanizmy podobne do aparatów szparkowych - stomata, które wydalają wodę w postaci kropelek, a zjawisko to zauważyć można wczesnym rankiem; od dawna „rosie przywrotnikowej” przypisuje się nadzwyczajne właściwości lecznicze, co wymaga jednak przebadania. Niektórzy badacze twierdzą, że faktycznie„rosa przywrotnikowa" zawiera różne związki chemiczne, co potwierdziły moje pilotażowe badania chromatograficzne.

Opis.

Roślina wieloletnia: łodyga wzniesiona, ale wiotka, u nasady z brunatnymi szczątkami starych liści, w dole owłosiona odstająco, w górze zaś przylegająco; liście 3-listkowe, brzegiem grubo piłkowane; w kątach liści rozpoczynają się długie, w pewnych miejscach (w międzywęzłach) ukorzeniające się rozłogi; kwiaty pięciopłatkowe; płatki korony białe lub różowawe; owoc - orzeszki na mięsistym, soczystym, cze­rwonym, bardzo smacznym dnie kwiatowym. Kwitnie od maja do czerwca. Rośnie w lasach, w zaroślach, w parkach, na wzgórzach, na niskich polanach i łąkach w całej Polsce.

Oczywiście do celów leczniczych używać można inne gatunki czy podgatunki poziomki, np. poziomkę zieloną - Fragaria viridis (Collina), poziomkę ananasową – Fragaria ananassa, poziomkę wysoką czyli sumnicę - Fragaria moschata. Warto wiedzieć, że poziomka ananasowa to popularna truskawka uprawna, której liście (bardzo często ścinane i wyrzucane) znakomicie zastąpić mogą liście poziomki pospolitej.

Opis.

Rośliny jednoroczne (w naszym klimacie!) dorastające do 2-3 m dł.; łodyga okrągława, gładka, soczysta, srebrzystozielona, płożąca się po ziemi i wznosząca się przy wierzchołku; liście okrągławe, tarczowate (parasolowate), na długich ogonkach łączących środek blaszki liściowej z łodygą; kwiaty wonne, dość duże, dwubocznie symetryczne; warga dolna z ostrogą; korona pięciopłatkowa, żółta, pomarańczowa, czerwona lub kolorowa; pręcików 8; słupek 1; owoc - rozłupnia. Cała roślina przy roztarciu daje miły, specyficzny, mocny zapach. Kwitnie od czerwca (lipca) do przymrozków. Roślina uprawiana. Odmianę - Trepaeolum maius nanum (karłowata), która także jest lecznicza, dorasta co 30 (50) cm wys. (dł.).

Nasturcje wysiewa się w II połowie kwietnia lub w maju wprost co gruntu (siew kupkowy w odległości co 20 cm po 3 szt.). Czas wschodu nasion trwa 14-18 dni. Lubi glebę przepuszczalną, wilgotną, bardzo ładnie rośnie nawet na glebach kamienistych i ciężkich z dużą domieszką wapnia. Znosi półcień, ale najobficiej kwitnie w stanowisku słonecznym i wilgotnym. Gdy roślina zostanie porażona szkodnikami (należy obserwować spód liści!), np. mszycami, gąsienicami różnego rodzaju, należy dokonać oprysku roślin środkiem Decis 25 EC lub Owadofos płynny 50. Po 21 dniach (licząc od dnia oprysku) roślina nie zawiera szkodliwych substancji zawartych w środkach owadobójczych i może być bezpiecznie stosowana do celów leczniczych.

Opis.

Roślina wieloletnia dorastająca do 80 cm wys.; łodyga gęsto ulistniona; kłącza pełzające; liście 2-3-krotnie pierzastosieczne, w zarysie lancetowate lub równowąskie; liście odziomkowe 2-4 cm szer., dolne łodygowe 1-2 cm szer.; kwiatostan baldachogroniasty, wielokwiatowy, wonny; kwiaty języczkowe białe, żółtawe lub różowawe. Roślina pospolita w całym kraju; kwitnie od czerwca do października. Rośnie na glebach nowo usypanych, na przydrożach, przy budowach, na miedzach, na ugorach, w zaroślach. Gatunek wykształcił wiele podgatunków, np. Achillea pannonica - liście dolne wąskolancetowate, 1,3-1,6 cm szer.; kwiatostanu gęsty, okrywa 3-4 mm dł., dość wąska, jej łuski z wąską jasnobrunatną obwódką, kwiaty języczkowe małe, białe lub różowe. Achillea collina - roślina owłosiona.