Gram Zdrowia

Opis.

Obie rośliny są do siebie podobne d wykazują podobne działanie lecznicze. Są to rośliny jednoroczne dorastające do 45 cm wys.; ulistnienie równoległe; liście jajowate, zaostrzone, 3-wiązkowe, brzegiem nierówno ząbkowane; liście żółtlicy owłosionej, a właściwie orzęsionej są pokryte białymi, odstającymi włoskami, podobnie zresztą Jak łodygi; kielich kwiatów rurkowatych w postaci postrzępionych łuseczek; koszyczki drobne; kwiaty brzeżne nibyjęzyczkowe, krótkie, zwykle 5; kwiaty rurkowe liczne; owoc - niełupka. Kwitną od czerwca do października. Kwiaty z białymi płatkami i z żółtym środkiem. Rośliny pospolite w całym kraju; rosną na grządkach, na polach, na ugorach, przy drogach, na usypiskach ziemi, przy budowach, w sadach; roślina ruderalna, lubiąca gleby przepuszczalne, gliniaste, świeże.

Surowiec.

Surowcem jest kwitnące ziele - Herba Galinsogae, które, suszy się w temp. do 40 stopni C.

Opis.

Roślina wieloletnia dorastająca do 120 cm wys., silnie pachnąca, gorzka, nieco kamforowa
w smaku; liście pierzastosieczne; odcinki (listki) podłużnie lancetowate; liście z ogonkami o odcinkach pierzastowrębnych; górne liście o odcinkach wrębno-piłkowanych; koszyczki kwiatowe zebrane w szczytowy, gęsty baldachokształtny kwiatostan; kwiaty żółte, miseczkowate; owoc - niełupka. Kwitnie od czerwca do września. Rośnie na przydrożach, przy budowach, na usypiskach i przy wykopach, na łąkach, na polach, ugorach i polanach leśnych, w ziołoroślach, nad brzegami wód. Roślina ruderalna i pospolita. Występuje najczęściej masowo.

Surowiec.

Surowcem są liście i kwiaty (koszyczki) wrotyczu - Folium et Flos (Anthodium) Tanaceti, FP I,II i III. Liście zbiera się od maja do sierpnia, natomiast kwiaty od lipca do sierpnia, ewentualnie do września. Surowce należy wysuszyć w temp, do 40 stopni C, najlepiej w lekko ogrzanym piekarniku lub przed nim, aby zabieg ten nie trwał zbyt długo.

Opis.

Bylina dorastająca do 20 cm wys.; listki w różyczce, łopatkowate, brzegiem ząbkowane (nie zawsze), nagie lub owłosione; kwiaty na długich szypułkach, języczkowe - białe, często czerwono nabiegłe, rurkowe - żółte. Kwitnie od kwietnia do października. Rośnie na łąkach, na polanach, przy drogach, na trawnikach, w sadach, w ogrodach. Stokrotki są często uprawiane w celach dekoracyjnych. Odmiany szlachetniejsze (pełne, czerwono plamiste) też są oczywiście lecznicze.

Surowiec.

Surowcem jest ziele lub sam kwiat (koszyczek) stokrotki - Herba vel Flos (Anthodium) Bellidis. Surowce należy wysuszyć w temp. do 40o C.

Fl. Bellidis - w sprzedaży w sklepach zielarskich.

Opis.

Rumianek pospolity (lekarski) - roślina wieloletnia (w ostre zimy wymarza) dorastająca do 40 cm wys.; łodyga naga, gałęzista, mocna; liście 2-krotnie pierzastosieczne, o odcinkach nitkowatych, równowąskich; koszyczki kwiatowe zebrane w wiechowate kwiatostany; kwiaty nlbyjęzyczkowe, rurkowe; dno kwiatowe wypukłe, wewnątrz puste; kwiaty brzeżne - białe, środkowe - żółte; owoc - niełupka. Kwitnie od maja do sierpnia. Roślina pospolita w całym kraju; rośnie na łąkach, na polach, na ugorach, na polnych drogach, na wzgórzach, przy budowach i długoletnich wykopach; lubi gleby gliniaste, wilgotne, azotowe, lekko lub bardzo kwaśne, unika gleb wapiennych.

Rumianek pospolity zastąpić można rumiankiem bezpromieniowym - Matricaria discoidea, rosnącym w całej Polsce i bardzo podobnym do niego. Podobne działanie lecznicze wykazuje także rumian szlachetny czyli rzymski - Anthemis nobilis - łodyga płożąca się po ziemi, owłosiona; dolne odcinki pędów mocno ulistnione, górne zaś bezlistne lub z rzadka ulistnione; dno kwiatowe pełne, .płaskie; kwiaty środkowe - żółte (ru­rkowe), zewnętrzne natomiast - białe, kwiaty są gęsto wypełnione płatkami, są pełne. Dla celów leczniczych i farmaceutycznych uprawiane.

Uwaga! Zauważyłem, że gro zbieraczy ziół myli rumianek z pospolitą rośliną o nazwie Leucanthemum vulgare, czyli złocień właściwy - bylina dorastająca do 60 cm wys.; łodyga sztywna, pojedyncza, w górze bezlistna i ewentualnie owłosiona; liście dolne - ogonkowe, podłużnie jajo­wate, brzegiem tępo karbowano-piłkowane; liście górne - siedzące, mniejsze od dolnych; koszyczki kwiatowe złożone z białych płatków l żółtego środka (rurki), duże, 3-5 cm szer., przywabiające muchy i chrząszcze, które je zapylają; rośnie na łąkach, pastwiskach, przy rzekach, na ugorach, na polanach; często uprawiany w ogródkach jako rośliny ozdobne. Złocień właściwy ma zupełnie inny skład chemiczny i całkowicie odmienne działanie lecznicze w porównaniu z rumiankami.

Opis.

Roślina wieloletnia dorastająca do 30-40 cm wys.; kłącze długie, grube, rozgałęzione; pęd kwiatonośny pokryty łuskami, początkowo zielonawymi, potem czerwonawymi, pojawia się wczesną wiosną (marzec-kwiecień) przed rozwojem liści; koszyczek kwiatostanowy żółty, pachnący, zamyka­jący się na noc, w dni zimne i przed deszczem, szybko przekwitający; liście okrągławosercowate, długoogonkowe, brzegiem nierówno ząbkowane; pędy kwiatonośne i blaszki liściowe od spodu pokryte pajęczynowatymi włoskami; owoc - niełupka z puchem kielichowym. Rośnie na rumowiskach, na ugorach, na przydrożach, na budowach, na świeżych usypiskach ziemi, przy wykopach długo trwających; lubi gleby świeżo usypane, gliniaste, wapienne, niekiedy kamieniste; stanowiska dobrze nasłonecznione z niską roślinnością. Roślina pospolita, często występuje masowo.

Surowiec.

Surowcem jest kwiat (koszyczek), łącznie z szypułką, oraz liść, rzadziej kwiat z kłączem - Flos (Anthodium), los cum Rhizomun et Folium Farfarae seu TussRaglnis (farfarae) - FP I, II, III, IV et V. Succus et Folium Farfarae - w wolnej sprzedaży w aptekach i w sklepach zielarskich.

Kwiaty bez lub wraz z kłączem zbiera się w I fazie rozkwitu; liście pozyskuje się od maja do lipca. Surowce suszy się w temp. 20-40o C.

Opis

1. Solidago virga-aurea (złota rózga) - roślina wieloletnia dorastająca do 100 cm wys.; łodyga naga lub z rzadka owłosiona; liście odziomkowe jajowate, tępe, brzegiem piłkowane; liście dolne, łodygowe - podłużno-eliptyczne, zaostrzone, prawie całobrzegie lub piłkowane; liście górne -lancetowate, zaostrzone, zawsze brzegiem piłkowane, siedzące; koszyczki kwiatowe liczne, zebrane w piramidalne wiechy (nie zawsze); kwiaty żółte, pachnące; owoc - niełupka. Kwitnie od lipca do września. Rośnie w szpilkowych borach, w zaroślach, na zboczach, na łąkach, w widnych lasach i na polanach; często tworzy skupiska; lubi gleby ciężkie, bielicowe; pospolita w całym kraju,

2. Solidago canadensis - roślina wieloletnia dorastająca do 200 cm wys.; łodyga krótko owłosiona; liście wąskie i wydłużone, brzegiem ostro piłkowane, nagie lub owłosione, trójwiązkowe; koszyczki kwiatowe drobne; kwiaty złocistożółte; owoc - niełupka z puchem kwiatowym. Kwitnie od lipca do września. Rośnie nad brzegami wód, niekiedy uprawiana w ogródkach i na działkach,

Opis.

Roślina jednoroczna dorastająca do 40 cm wys.; liście i łodyga gęsto owłosione, przy roztarciu dają miły, charakterystyczny zapach; liście podługowate, na końcu zaokrąglone, krótkoogonkowe (ogonek oskrzydlony), jasnozielone; ulistnienie skrętoległe; kwiaty pomarańczowe, brzeżne - języczkowe, żeńskie, wewnętrzne - rurkowate, obupłciowe, bezpłodne; owoc - niełupka (wygięta sierpowato). Kwitnie od II poł. maja do września. Roślina uprawiana na działkach i w ogródkach. Pochodzi z obszarów Morza Śródziemnego.

Nasiona wysiewa się w maju (I połowa) lub wcześniej - w kwietniu, wprost do gruntu. Po wzejsciu roślin przerywa się je lub dosadza, tak aby odległość między roślinami wynosiła 15-20 cm. Nagietek rośnie na każdej glebie, wymaga jednak stanowiska słonecznego i podłoża wilgotnego.

Uwaga! Calendula off. varium plena o kwiatach żółtych nie nadaje się do celów leczniczych.

Surowiec.

Surowcami są: koszyczek kwiatowy (kwiat) oraz całe ziele -Anthodium (Flos) et Herba Calendulae, Flos Calendulae (FP I,II,III,IV i V) sprzedawany jest w aptekach i w sklepach zielarskich (najczęściej opak. 25 g), podobnie jak i maść nagietkowa - Unguentum Calendulae (Ziaja, Elissa, Alpine Herbs, Naturwaren dr Peter Theiss) – w tubach lub słoiczkach, zależnie od producenta. Tinctura Calendulae (Phytopharm) sprzedawana jest po 100 g. Kwiaty i kwitnące ziele zbiera się w I fazie rozkwitu i suszy w temp. do 40^o C. Kwiaty zbiera się wraz z osadnikiem i okrywami czyli z całym kielichem. Bez sensu jest wyskubywanie samych płatków; cały kwiat jest leczniczy.

Opis.

Mniszek lekarski (pospolity - T. vulgaris, mlecz, dmuchawiec) -bylina do 50 cm wys.; liście zielone, nagie lub nieco owłosione, wcinane, wydłużone, wąskie, po środku posiadają główny przewód mleczny - przewodzący, tworzący z obu stron blaszki liściowej uwypuklenie (żeberko); kwiaty języczkowe, żółte, na pustych wewnątrz szypułkach; owoc - niełupka z puchem. Kwitnie od maja do czerwca. Roślina pospolita; rośnie na łąkach, na ugorach, w sadach i na pastwiskach, często tworzy duże zbiorowiska.

Surowiec.

Będziemy wykorzystywali korzeń, liść lub lepiej całe ziele i sam kwiat - Radix, Folium vel Herba et Flos Taraxaci.

W aptekach i w sklepach zielarskich można kupić Radix Taraxaci, FP I, II, III, IV i V (opak. 50 g)/Herba Lux, Herbapol, Kawon/ oraz Succus Taraxaci - płyn 100 g /Phytopharm/ (zażywać 5 ml leku w 100 ml wody 3-4 razy dz.).

Korzeń wykopuje się na wiosnę lub w jesieni, choć jest bardzo wartościowy cały rok; liście lub ziele zbiera się od wiosny do jesieni; natomiast kwiaty w czasie kwitnienia, przy czym należy je “rozskubać”.

Wszystkie surowce należy wysuszyć w temp. do 40^o C.

Opis.

Roślina dwu- lub trzyletnia (spotkałem też wieloletnie) dorastająca do 150 cm wys.; łodyga bardzo mocna, wyprostowana, żeberkowana, rozgałęziona, gruba, zwężająca się ku górze; liście duże, sercowatokoliste lub jajowate, spodem kutnerowate, szarobiałe; koszyczki ustawione baldachogroniasto, nagie, duże, kulistawe; okrywa koszyczkowa, dłuższa od kwiatów; człony okrywowe koszyczków szydlaste, zielone, na szczycie haczykowate; kwiaty purpurowe lub liliowo-purpurowe, rurkowate; owoc - niełupki. Kwitnie od czerwca do lipca. Występuje na nieużytkach, na przydrożach, nad brzegami wód, na przychaciach, na rumowiskach; roślina pospolita.

W Polsce rośnie także łopian mniejszy - Arctium minus i łopian pajęczynowaty - Arctium tomentosum, będące także roślinami leczniczymi.

Surowiec.

Będziemy wykorzystywali liść i korzeń łopianu - Radix et Folium Arctii lappae (mini, tomentosi) vel Rad. et Fol. Bardanae. Radix et Succus Bardanae (FP I, II, III, IV) można kupić w aptekach i w sklepach zielarskich (susz - opak. 50g i płyn /Phytopharm/- 100 g). Liście zbiera się przed kwitnięciem rośliny, a korzeń wiosną lub lepiej jesienią. Surowce należy wysuszyć w temp. do 40^o C.

Opis

Bylina dorastająca do 120 cm wys., szorstko owłosiona; liście dolne w różyczce, zatokowo-pierzasto wykrawane, łodygowe - podługowate lub lancetowate, najwyższe - całobrzegie; koszyczki kwiatowe na szczytach gałązek i w kątach górnych liści; kwiaty jasnoniebieskie (lub błękitno-fioletowe), rzadko białe lub różowe, wszystkie języczkowate, obupłciowe, zewnętrzne - duże; owoc - niełupka z wieńcem łuseczek na szczycie. W Polsce pospolita na niżu i w niższych położeniach górskich; rośnie na zboczach, po przydrożach, na łąkach, na pastwiskach i niekiedy na stanowiskach kamienistych. Kwitnie od lipca do września. Roślina azotolubna.

Surowiec

Surowcem są: korzeń, ziele i kwiat (koszyczki) cykorii - Radix, Herba, Flos (Anthodium) Cichorii. Ziele zbiera się w początkach i w czasie kwitnienia, kwiaty - gdy są rozwinięte, a korzeń - w jesieni. Surowce suszy się w temp. do 40^o C. Jedynie korzeń można suszyć w otwartym piekarniku ogrzanym do 60^o C. Radix Cichorii można nabyć w sklepach zielarskich /Flos, Kawon, Herba Lux/ - op. 25 i 50 g.