Opis.
Krzewinka o miłym, mocnym zapachu dorastająca do 60 cm wys.; łodygi zielone, w dole zdrewniałe; liście podłużne, jajowate, brzegiem drobno ząbkowane, pokryte białym kutnerem; kwiaty fioletowe, białe lub różowe; korona kwiatowa wyraźnie dwuwargowa z 2 pręcikami. Szałwia pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. W Polsce uprawiana.
Surowiec.
Surowcem jest liść - Folium Salviae, FP I,II,III,IV i V. W aptekach i w sklepach zielarskich można kupić nalewkę szałwiową - Tinctura Salvlae (30 i 100 g) i liście suszone (opak. 20 g). Odradzam kupowanie ekspresówek Salvia-fix.
Skład chemiczny.
Liście zawierają olejek eteryczny - ok. 2-3% (składniki: tujon – 50% cyneol - 15%, kamforę – 8%, borneol, pinen), tiaminę czyli aneurynę, (wit. B1) - 800-850 mg/100 g (!), wit. C - 400-420 mg/100 g, wit. PP - do 12 mg/100 g, żywice, lakton diterpenowy - karnozol, trójterpeny (germanikol, kw. ursolowy, kw. oleanolowy), garbniki katechinowe - do 14% (średnio 8%), flawonoidy (astragalina, apigenina, luteolina), kw. fumarowy - ok. 0,1%, sytosterol.
Działanie.
Szałwia działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, pierwotniakobójczo, przeciwpotnie, przeciwzapalnie, przeciwropnie, odwaniające, przeciwbólowe, lekko uspokajająco, słabo moczopędnie i żółciopędnie; zmniejsza wydzielanie i produkcję mleka oraz śluzu, hamuje krwawienia z uszkodzonych naczyń, zmniejsza stężenie glukozy we krwi, przyśpiesza gojenie się ran, owrzodzeń, wyprysków i znikanie pryszczy.
Wskazania:
nieżyt żołądka i jelit, biegunka, stany zakażeniowe i zapalne przewodu pokarmowego, ból brzucha, odbijanie, zaburzenia trawienne na tle nadmiernej fermentacji, nudności, wymioty, nieżyty układu oddechowego i moczowego, przeziębienie, schorzenia skórne, poty nocne i nadmierne pocenie się, choroby alergiczne, cukrzyca, niemiły zapach z ust, stany zapalne i ropne gardła oraz jamy ustnej, bóle wątroby i trzustki, zapalenie przydatków, upławy.
Zewnętrznie (płukanki, przemywanie, pędzlowanie nalewka, nasiadówki, lewatywy, kąpiele): stany zapalne warg sromowych i pochwy, zapalenie spojówek i gałki ocznej, łzawienie, pieczenie oczu (zażywać jednocześnie preparat mineralno-witaminowy w dużej dawce!), trądziki, ropnie, liszaje, oparzenia, odparzenia, opryszczki, łojotok, wągry, przetłuszczające się włosy z tłustym łupieżem i in. Wraz z zabiegami zewnętrznymi stosować szałwię wewnętrznie (doustnie).
Napar: 2 łyżki liści zalać 1-2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-200 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 25 ml, 20-25 kg - 45 ml, 30-35 kg – 60-80 ml, 3-4 razy dz.. Do płukania stosować napar z 3 łyżek suszu na 1 szkl. wrzątku.
Nalewka szałwiową (szałwiówka): pół szkl. liści zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 1-2 łyżeczki lub stosować zewnętrznie. Do płukania: 1 łyżka nalewki na 100-150 ml wody.
Olej szałwiowy - Oleum Salviae: pół szkl. liści szałwi! zalać 150 ml oleju lub oliwy o temp. 50-60 stopni C; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Stosować do wcieraj! przy nieżytach układu oddechowego, przeziębieniach, chorobach zakaźnych, po zmarznięciu, przy osłabieniu i zmęczeniu. Olej wcierać w całe ciało, prócz głowy, a potem udać się do łóżka i wypić mieszankę ziołową leczącą daną chorobę.
Olej szałwiowy można też stosować jako przyprawę do pieczonego drobiu, wołowiny, wieprzowiny, sosów i sałatek.
Zamiast oleju szałwiowego do wcierań można stosować mocną nalewkę szałwiową - Tinctura Salviae.
- Rp. Nalewka szałwiowa - 10 ml
- Nalewka goździkowa - 10 ml
- Nalewka majerankowa - 10 ml
- Nalewka tymiankowa - 10 ml
- Nalewka hyzopowa - 10 ml
- Nalewka omanowa - 10 ml
- Nalewka miętowa - 10 ml
- Nalewka walerianowa - 10 ml
- Miód - 50 ml
Wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżeczce; dzieci – pół łyżeczki 4 razy dz.
Wskazania: nieżyt układu oddechowego, kaszel, przeziębienie, nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, choroby zakaźne i alergiczne typu pyłkowicy.
- Rp. Liść szałwi - 2 łyżki
- Kwiat lipy - 1 łyżka
- Liść melisy - 1 łyżka.
- Kwiat rumianku - 1 łyżka
- Kwiat wrzosu - 1 łyżka
- Liść babki - 1 łyżka
- Ziele majeranku - 1 łyżka
- Kminek - 2 łyżki
Wymieszać. 3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-200 ml.
Dzieci - 100-150 ml; niemowlęta - 1-2 łyżeczce płynu 3-4 razy dziennie.
Wskazania: zaburzenia trawienia, bóle brzucha, zaparcia, nieżyt jelit i żołądka, choroby wątroby, pęcherzyka i dróg żółciowych oraz trzustki, nieżyt układu moczowego i oddechowego, brak apetytu.
