Opis.
Bylina do 1,5 m wys.; liście jajowate, 3-5 klapowe, brzegiem karbowane; kwiaty różowe, pięciopłatkowe, umieszczone w kątach liści; owoc - rozłupnia; cała roślina szaro owłosiona. Kwitnie do lipca, w górach i na pogórzu - do sierpnia. Roślina rzadko rośnie w stanie dzikim (południowe i południowo-wschodnie województwa). Dla celów farmaceutycznych i leczniczych uprawiany.
Surowiec.
Surowcem jest korzeń (FP I,II,III,IV i V), sam kwiat oraz ziele (liście) - Radix, Flos, Herba et Folia Althaeae off.. Radix et Folium są sprzedawane w aptekach l w sklepach zielarskich.
Skład chemiczny.
Surowce zawierają śluzy (ok. 8-10%, w korzeniach nawet 35%), pektyny - 8-12 %, skrobię - do 38%, sacharozę - do 11 %, tłuszcze - do 2%, betainę - do 4%, asparaginę - do 2%, kwasy fenolowe (np. kw. kawowy), saponiny, flawonoidy, skopoletynę połączoną z kumaryną i in., śluz prawoślazowy składa się z: kw. galakturonowego (18-28 %), arabinozy - 17-21%, ksylozy - do 4%, która nie występuje w korzeniu, galaktozy - 32-40%, ramnozy - 7-21% i glukozy - 13-15%.
Działanie.
Wodne wyciągi z surowców działają powlekające (osłaniająco), przeciwkaszlowo, zmiękczająco, przeciwzapalnie, żołciopędnie (betainy, saponiny, fenolokwasy); regulują wypróżnienia.
Wskazania:
nieżyty układu oddechowego (kaszel, stany zapalne, katar itd.), biegunka, zaparcia, choroba wrzodowa, hemoroidy, zażywanie leków, które mogą lub uszkadzają śluzówkę przewodu pokarmowego, np. aspiryny, sulfonamidów, leków przeciwreumatycznych.
Napar: 3 łyżki liści, ziela lub 4 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić co 3 godziny po 50 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 2 ml, 5-6 kg - 3 ml, 7-8 kg - 5 ml, co 3-4 godziny. Dzieciom podaje się 30-50 ml naparu co 3-4 godziny.
Odwar: 3 łyżki korzeni zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić jak napar.
Macerat: 3 łyżki korzeni, liści lub ziela zalać 200 ml przegotowanej wody o temp. pokojowej; przykryć i wytrawiać 8 godzin; przecedzić. Pić jak napar.
Syropek prawoślazowy - Sirupus Althaeae: 6 łyżek korzeni lub ziela prawoślazu zalać 500 ml wody; gotować 10 minut nie uzupełniając wyparowanej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Do wywaru wlać 200 ml miodu naturalnego i wsypać 100 ml cukru oraz wlać 100 ml wódki lub wina czerwonego, albo białego, wymieszać. Na końcu dodać 4 goździki i dwie szczypty cynamonu oraz imbiru; odstawić na 2 dni w ciemne i zimne miejsce, po czym przecedzić przez gazę. Zażywać 4—6 razy dz. po 1-2 łyżki.
Syropek prawoślazowo-podbiałowo-lniano-anyżowy: 4 łyżki korzeni lub ziela prawoślazu, 2 łyżki kwiatów lub liści podbiału, 4 łyżki siemienia lnianego i 3 łyżki owoców anyżu (zmielonych!) zalać 500 ml wody; gotować 10 minut; odstawić na 30 minut i przecedzić. Do wywaru wlać 200 ml miodu, 100 ml wódki lub wina i wsypać 100 ml cukru, wymieszać. Zażywać co 4-6 godzin po 1-2 łyżki.
