Opis.
Roślina jednoroczna dorastająca do 30 cm wys.; łodyga rozgałęzioną, pod węzłami zgrubiała, pokryta odstającymi szczecinkami, w górze gęsto ogruczolona; ulistnienie nibyokółkowe; liście jajowate lub jagowato-lancetowate, brzegiem karbowanopiłkowane, dugoogonkowe; kwiaty czerwone, w nibyokółkach; owoc - rozłupnia. Kwitnie od czerwca do października. Rośnie na polach, na brzegach lasów, w zaroślach; pospolita w całym kraju.
Do celów leczniczych nadają się również inne gatunki poziewnika rosnące w naszym kraju, a mianowicie: poziewnik polny - Galeopsis ladanum (łodyga miękko owłosiona; liście jajowatopodługowate, w połowie szersze, brzegiem ząbkowane; kwiaty jasnopurpurowe; warga dolna trójłatkowa, żółto-czerwono plamista), poziewnik pstry - Galeopsis speciosa (łodyga 4-kanciasta z kłującymi, sztywnymi szczecinkami; ulistnienie równoległe - krzyżowe; liście jajowatolancetowate, brzegiem karbowano-piłkowane; korona żółta; kielich o pięciu ząbkach; środkowa łatka wargi dolnej -ciemnopurpurowa lub fioletowa; w gardzieli żółta plamka) i poziewnik dwudzielny - Galeopsis bifida (łodyga rozgałęziona, pokryta szczecinkami; ulistnienie równoległe-krzyżowe; liście jajowatolancetowate, brzegiem ząbkowane; kwiaty w nibyokółkach umieszczone w kątach liści, purpurowe, żółte lub białe, niekiedy różowe; środkowa łatka wargi dolnej wąska, wycięta na szczycie, o brzegach podwiniętych w czasie kwitnienia, w gardzieli z żółtą plamką i z deseniem purpurowo-brunatnym, zajmującym całą jej powierzchnię).
Surowiec.
Surowcem jest ziele poziewnika - Herba Galeopsidis, które zbiera się przed, w początkach lub w czasie kwitnięcia i suszy w temp. do 40o C.
Skład chemiczny.
Ziela poziewników zawierają głównie olejek eteryczny ok. 0,05%, garbniki - do 6%, krzemionkę - ok. 0,9-0,25% (rozpuszczalnej w wodzie i łatwo przyswajalnej dla organizmu człowieka), żywice, gorycz, flawonoidy (ladaneinę, ladanetynę), stachydrynę (alkaloid pirolidynowy) czyli N-dwumetyloprolinę (metylobetainę), kw. salicylowy, kw. kawowy, kw. askorbinowy, kw. krzemowy, glikozydy (galirydozyd, skutelarcinę), irydoidy i sole. Poziewniki posiadają też znaczne ilości saponin.
Działanie.
Poziewniki wywierają przede wszystkiem wpływ hipotensyjny (obniżający ciśnienie krwi), wyraźnie uspokajający i nasenny, przeciwkszlowy, żółciopędny, lekko przeczyszczający, moczopędny i przeciwzapalny. Związki krzemu oraz flawonoidy i sole wpływają na przemianę materii (regulująco), zmniejszają przepuszczalność śródbłonków naczyń krwionośnych, utrzymują odpowiednią elastyczność naskórka i nabłonka, utrudniają odkładanie cholesterolu w ściankach naczyń krwionośnych (działanie przeciwmiażdżycowe), wpływają też regulująco na narządy wydzielania wewnętrznego, czyli układ dokrewny.
Wskazania:
stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego (np. gardła, krtani, oskrzeli, płuc), miażdżyca, nowotwór (?), choroba wieńcowa, nadciśnienie, osłabienie serca, kurcze w nogach, dychawica oskrzelowa, gruźlica płuc, utrudnione oddychanie, stres, bezsenność, kamica moczowa i żółciowa, zaburzenie trawienne, kuracja odmładzająca.
Uwaga! Nadużywanie przetworów z poziewników jest niebezpieczne (bóle mięśniowe, drżenie, poty, zaburzenia sercowe, biegunka). Nie podawać dzieciom do 7 r ż. oraz kobietom karmiącym i w ciąży!.
Nie mieszać z ziołami zawierającymi glikozydy nasercowe!. Zauważyłem, że to powoduje zaburzenia sercowe przypominające kołatanie i drżenie serca. Poziewniki są roślinami działającymi silnie i zarazem skutecznie pod warunkiem, że będą stosowane według poniższych zaleceń.
1). Napar: 2 łyżki ziela suchego lub świeżego zalać 400 ml wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Zażywać co 6 godzin po 50 ml w czasie posiłku, dzieci ważące: 25- 30 kg - 17,8-21 ml, 35-40 kg - 25-28,5 ml, 45-50 kg - 32-35,7 ml, co 6 godzin w czasie lub po jedzeniu.
2). Tinctura Galeopsidis: pół szkl. suchego ziela zalać 300 ml alkoholu 40-70%; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać co 6 godzin po 30 kropli. Nalewka zastosowana zewnętrznie (przemywanie kilkakrotne w ciągu dnia) leczy wiele chorób ropnych i tym samym bakteryjnych.
3). Pulvis Galeopsidis: suche ziele zmielić na pył. Zażywać po tyle proszku ile mieści się na końcu łyżeczki od herbaty, dobrze popić; stosować co 8 godzin.
Z poziewników można przyrządzić także intrakt i alkoholaturę „zimną" w podobnych proporcjach surowca do alkoholu jak przy nalewce. Tak samo też dawkować.
- Rp. Ziele poziewnika - 1 łyżka
- Ziele skrzypu - 1 łyżka
- Ziele wybranego rdestu - 1 łyżka
- Ziele pokrzywy - 1 łyżka
- Kłącze perzu - 1 łyżka
- Ziele przytulił (można opuścić) - 1 łyżka
Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić co 6 godzin po 100 ml; dzieci ważące 25-30 kg - 35-40 ml, 35-40 kg - 50-57 ml, 45-50 kg - 64-71 ml co 8-6 godzin, po lub w czasie jedzenia.
Wskazania: kuracja odmładzająca (polega ona na stosowaniu mieszanek ziołowych tak działających oraz maseczek na skórę podanych w niniejszym poradniku oraz zażywaniu wszystkich witamin i soli mineralnych, np. w postaci preparatu mineralno-witaminowego Vitaral - 3 razy dz. po 1 draż.), gruźlica, kaszel i inne choroby układu oddechowego, palenie tytoniu, schorzenia skórne, zaburzenia przemiany materii, wiek podeszły (profilaktyka) i choroby z nim związane (np. nadciśnienie, miażdżyca, zawroty głowy, szum w uszach, wewnętrzny niepokój), choroby układu moczowego i pokarmowego, krwotoki maciczne, zapalenie przydatków, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, częste krwotoki z nosa, schorzenia dziąseł (+ Rutina lub Rutinoscorbin – tabl. powl., Venoruton – kaps., albo też zioła zawierające duże ilości rutyny i wreszcie wit. C oraz wapń w postaci dolomitu), trudno gojące się rany, obniżona odporność organizmu na choroby zakaźne (w tym także grzybicze i wirusowe), choroba wieńcowa, krwawiączka, stany zapalne i zakażeniowe gałki ocznej oraz spojówek, zatrucia, zaburzenia hormonalne, żylaki odbytu i kończyn, wypadanie włosów. Mieszanka zawiera dużo związków krzemu i witamin.
