Opis
1. Solidago virga-aurea (złota rózga) - roślina wieloletnia dorastająca do 100 cm wys.; łodyga naga lub z rzadka owłosiona; liście odziomkowe jajowate, tępe, brzegiem piłkowane; liście dolne, łodygowe - podłużno-eliptyczne, zaostrzone, prawie całobrzegie lub piłkowane; liście górne -lancetowate, zaostrzone, zawsze brzegiem piłkowane, siedzące; koszyczki kwiatowe liczne, zebrane w piramidalne wiechy (nie zawsze); kwiaty żółte, pachnące; owoc - niełupka. Kwitnie od lipca do września. Rośnie w szpilkowych borach, w zaroślach, na zboczach, na łąkach, w widnych lasach i na polanach; często tworzy skupiska; lubi gleby ciężkie, bielicowe; pospolita w całym kraju,
2. Solidago canadensis - roślina wieloletnia dorastająca do 200 cm wys.; łodyga krótko owłosiona; liście wąskie i wydłużone, brzegiem ostro piłkowane, nagie lub owłosione, trójwiązkowe; koszyczki kwiatowe drobne; kwiaty złocistożółte; owoc - niełupka z puchem kwiatowym. Kwitnie od lipca do września. Rośnie nad brzegami wód, niekiedy uprawiana w ogródkach i na działkach,
W Polsce rosną także: nawłoć późna - Solidago serotina (bylina do 150 cm wys., wyprostowana, krótko owłosiona; na szczycie opatrzona w szypuły kwiatowe zakończone bardzo drobnymi licznymi koszyczkami kwiatowymi, barwy żółtej lub pomarańczowej; kwiaty zebrane w jednostronne, wiechowate kwiatostany; liście lancetowate, zaostrzone, brzegiem piłkowane i szorstkie; od spodu na wiązkach przewodzących - owłosione, brzegiem orzęsione; kwitnie do września; rośnie pospolicie nad brzegami rzek i strumieni oraz w lasach przy wodach; najczęściej występuje masowo i rzuca się w oczy w postaci żółtego łanu) i nawłoć wąskolistna - Solidago graininifolia (bylina do 150 cm wys.; łodyga wzniesiona, naga lub szorstka w dolnej części; liście równowąskolancetowate, u nasady i na końcu ostro zakończone, brzegiem i od spodu na wiązkach - szorstkie; kwiaty żółte, zebrane w wiechy, płaskie, błyszczące; kwitnie od lipca do sierpnia; rośnie przy rzekach i strumieniach. Te dwa gatunki nawłoci są nieznane pod względem składu chemicznego, wiadomo jednak, że działają silnie uspokajająco, lekko nasennie, żółciopędnie i silnie moczopędnie; dawkuje się je tak jak inne nawłocie. Płytki chromatograficzne wykazały zbliżony skład chemiczny do pozostałych gatunków Solidago.
Surowiec.
Surowcem jest ziele - Herba Solidaginis, które można nabyć w aptekach i w sklepach zielarskich (Herbapol, Herba Lux, Kawon; opak. 50 g). Ziele zbiera się w początkach lub w czasie kwitnienia, rozkłada cienką warstwą lub wiesza na sznurkach i suszy w temp. do 40o C; ziele schnie łatwo. Same liście nawłoci - Folia Solidaginis, są w smaku mnie, ostre niż całe ziele i przy tym równie wartościowe.
Skład chemiczny.
Ziele (liście) nawłoci zawiera saponiny - ok. 2-2,5%, alkaloidy, glikozydy flawonoidowe - ok. 0,5% (kwercytrynę, rutynę, astragalinę), garbniki - ok. 10%, olejek eteryczny - ok. 0,5-0,7%, kw. chlorogenowy, kw. kawowy, kw. askorbinowy, amid kw. nikotynowego, karotenoidy, śluzy, kw. oleanolowy, zw. dwuterpenowe, sole, fermenty i in.
Działanie.
Wszystkie nawłocie (w tym także wąskolistna i późna) działają silnie moczopędnie, odtruwająco, napotnie, przeciwobrzękowo, przeciwgorączkowo, przeciwkamiczo, odkażająco, hipotensyjnie (obniżają ciśnienie krwi), uspokajająco, lekko nasennie, silnie żółciopędnie, przeciwzapalnie, wykrztuśnie, przeciwbiegunkowo; uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne (wpływ przeciwwysiękowy); regulują przemianę materii i wypróżnienia; pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego; przyśpieszają trawienie i wchłanianie mleczka pokarmowego; pobudzają apetyt.
Wskazania: skąpomocz, obrzęki, kamica moczowa i żółciowa, stany zapalne nerek i dróg moczowych, krwiomocz, ropomocz, białkomocz i cukromocz (+kokoryczka), gorączka, przeziębienie, choroby zakaźne i skórne, zatrucia, zaburzenia metaboliczne, zaburzenia trawienia, schorzenia śledziony, wątroby i żołądka, skurcze przewodu pokarmowego, upławy, zaburzenia miesiączkowania, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, wysięki okołostawowe, puchlina wodna (wodobrzusze), nadciśnienie, wyczerpanie nerwowe, stres, bezsenność, nieżyty układu oddechowego, nieżyt jelit, reumatyzm, dna, astma, kaszel różnego pochodzenia, gruźlica, cukrzyca.
Zewnętrznie (przemywanie nalewką): choroby skórne ropne i na tle łojotoku (trądziki, stany zapalne).
Napar: 2 łyżki ziela lub samych liści zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150-200 ml; niemowlęta (polecam tylko napar z liści !, nie z całego ziela) ważące 3-4 kg - 6-8,5 ml, 5-6 kg - 10,7-12,8 ml, 7-8 kg - 15-17 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 10-15 kg - 21-32 ml, 20-25 kg - 42,8-53,5 ml, 30-35 kg - 64-75 ml, 40-45 kg - 85,7-96 ml, 50-55 kg - 107-117,8 ml, 3-6 razy dz.
Nalewka z nawłoci - Tinctura Solidaginis: pół szkl. ziela lub liści zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5-10 ml: dzieci ważące: 15 kg - 1 ml, 20-25 kg - 1,5-2 ml, 30-35 kg -2-2,5 ml, 40-45 kg - 3 ml, 50-55 kg - 4 ml, 3-4 razy dz. w 50 ml wody.
Alkoholatura “zimna”: pół szkl. świeżego i zmielonego ziela zalać 400 ml alkoholu 40-60%; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.
Rp.
Ziele nawłoci - 1 łyżka
Liść babki - 1 łyżka
Korzeń babki - 1 łyżka
Ziele skrzypu - 1 łyżka
Liść kasztanowca - 1 łyżka
Kwiat nagietka - 2 łyżki
Liść pokrzywy - 1 łyżka
Kora wierzby - 1 łyżka
Ziele tasznika lub tobołka - 1 łyżka
Kwiat (ziele) krwawnika - 1 łyżka
Kora lub gałązki brzozy - 1 łyżkę
Ziele połonicznika - 1 łyżka
Ziele glistnika - 1 łyżka
Wymieszać bardzo starannie. 2 łyżki mieszanki zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz. po 200 ml; dzieci - patrz napar z nawłoci.
Przy pomocy tej mieszanki zahamowałem krwiomocz i bóle nerek.
Mieszanka ponadto działa uspokajająco, wzmacniająco; polepsza
samopoczucie; rozkrusza złogi w drogach moczowych i ułatwia
ich wydalenie; działa odkażająco, moczopędnie, odtruwające,
żółciopędnie i przeciwobrzękowo.
Wskazania: stany zapalne układu moczowego, kamica moczowa i żółciowa, bóle nerek, krwiomocz, skąpomocz, obrzęki, zaburzenia miesiączkowania i metaboliczne, choroby skórne, reumatyzm, artretyzm, rwa kulszowa, zatrucia, zaburzenia trawienia i choroby zakaźne.
Rp.
Ziele nawłoci - 1 łyżka
Ziele ruty - 1 łyżka
Ziele fiołka tr. - 1 łyżka
Ziele skrzypu - 1 łyżka
Ziele rdestu (obojętnie którego) - 1 łyżka
Ziele jemioły - 1 łyżka
Kora, liść lub kwiat (całe gałązki) kasztanowca - 1 łyżka
Kwiat (liść) lub owoc głogu - 1 łyżka
Liść brzozy - 1 łyżka
Wymieszać bardzo dokładnie. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wody; gotować 3 minuty; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz. po 100 ml; dzieci - patrz napar z nawłoci.
Wskazania: łamliwość i przepuszczalność naczyń krwionośnych (plamica), obrzęki, wysięki okołostawowe, choroby alergiczne, wybroczyny na siatkówce, stany zapalne naczyniówki, tęczówki, rogówki, białkówki i spojówek, nadmierne krwawienia miesiączkowe i przy tym nieregularne oraz z wydzieliną śluzową, zwiększane ciśnienie w gałce ocznej, nadciśnienie, zapalenie zatok, krwiomocz, stany zapalne układu moczowego i oddechowego, bóle nerek, kamica moczowa i żółciowa, stany zapalne trzustki, śledziony, wątroby, żołądka i pęcherzyka żółciowego, choroby skórne i zakaźne, zatrucia, zaburzenia przemiany materii, miażdżyca, reumatyzm, dna, cukrzyca, zaburzenia hormonalnej dusznica bolesna, żylaki kończyn i odbytu (jednocześnie stosować lewatywy w ilości 100-200 ml o temp. 38o C), zapalenie jelit i odbytu (lewatywa), choroby włosów (jednocześnie stosować płukanki w tym naparze).
