Opis.
Krzewinka dorastająca do 50 cm wys.; pędy szaro owłosione; kwiaty okółkowe skupione w rodzaj szczytowych kłoskowatych główek; koronę drobna, wargowa, biała lub liliowa. Roślina uprawiana. Kwitnie od lipca do sierpnia. Majeranek wysiewa się w kwietniu (I połowa) do gruntu techniką rzędową. Lubi gleby wilgotne, humusowe, liściaste, o pH 5-5,5 lub 6. Jesienią po zebraniu plonów rozrzucamy obornik i oramy (przekopujemy). Rzędy powinny być od siebie oddalone o 20-25 cm. Zbiór przeprowadza się w czasie kwitnienia rośliny.
Rośliny uprawiane w miejscach nasłonecznionych są wartościowsze od roślin rosnących w cieniu.
Surowiec.
Surowcem jest ziele - Herba Majoranae, które można kupić w sklepach zielarskich i spożywczych.
Skład chemiczny.
W zielu znajduje się pięknie pachnący olejek eteryczny w ilości 0,7-3%, którego głównym składnikiem jest terpinen, terpineol (alfa i beta) oraz octan linalilu. Ponadto ziele zawiera garbniki - ok. 10%, witaminy (C, B, K, E, A), sole mineralne (tlenek wapnia - 30,5g/kg, potas - 16,1g/kg, sód - 0,62g/kg, pięciotlenek fosforu - 6,4g/kg, żelazo - 200 mg/kg, mangan - 110mg/kg, cynk - 10 mg/kg, miedź - 16,5mg/kg, molibden - 1,94 mg/kg), substancje goryczkowe, fitosterole, pektyny, cukrowce, kwasy organiczne, flawonoidy (diosmetynę, apigeninę). Nośnikiem aromatu jest uwodniony cis-sabinen (dwupierścieniowy terpen z grupy tujanu; tujany to węglowodory).
Działanie.
Majeranek działa rozgrzewająco, rozkurczowo, odkażająco, przeciwzapalnie, mlekopędnie, lekko przeciwbólowo, lekko uspokajająco, żółciopędnie, wykrztuśnie, moczopędnie, wiatropędnie; upłynnia zalegającą wydzielinę śluzową w drogach oddechowych i ułatwia jej wydalenie, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego, a przez to polepsza trawienie i ułatwia przyswojenie mleczka pokarmowego, przywraca prawidłową perystaltykę jelit, znosi nadmierną fermentację jelitową, reguluje wypróżnienia.
Wskazania: wszelkiego rodzaju zaburzenia trawienne i dolegliwości przewodu pokarmowego (wzdęcia, burczenie i przelewanie w kiszkach, uczucie pełności w brzuchu, nudności, bóle brzucha, wymioty, biegunka, niestrawność, odbijanie, przejedzenie, sprue, skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego, zaparcia), brak apetytu, obfity i (lub) tłusty posiłek, nieprzyjemny zapach z ust wydobywający się w rzeczywistości z jelit, laktacja, nieżyty układu oddechowego, kaszel, choroby zakaźne, przeziębienie, choroby skórne (uregulowanie trawienia ma duże znaczenie w leczeniu schorzeń dermatologicznych, podobnie jak i przemiany materii czy odtrucie organizmu), kamica moczowa i żółciowa, skąpomocz, choroby wątroby i trzustki.
Napar: 2 łyżki ziela zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. pc 200 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 8,5-11 ml, 5-6 kg - 14-17 ml, 7-8 kg - 20-22,8 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 9-10 kg - 25,7-28,5 ml, 11-15 kg - 31-42,8 ml, 16-20 kg - 45-57 ml, 21-25 kg - 60-71 ml, 26-30 kg - 74-85,7 ml, 31-35 kg - 88,5-100 ml, 36-40 kg - 102,0-114 ml, 41-45 kg - 117-128,5 ml, 3-4 razy dziennie lub częściej.
Nalewka majerankowa (majerankówka) - Tinctura Majoranae: pół szkl. zioła zalać 250 ml wódki; wytrawiać 14 dni: przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 10 ml. Nalewką przemywać: owrzodzenia, czyraki, pryszcze, nadżerki, zmiany sączące, opryszczki, wypryski, odparzenia, oparzenia, rany i skórę łojotokową.
Olej majerankowy - Oleum Majoranae: pół szkl. ziela zalać 150 ml oleju o temp. 50-60o C; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 2 razy dz. po 1-2 łyżki przy niedostatecznym wydzielaniu żółci, kamicy żółciowej, zastojach żółci, wzdęciach, w celu pobudzenia apetytu i trawienia oraz przy zaparciach (2-3 łyżki); do oczyszczania skóry suchej, wrażliwej, ze stanami zapalnymi, nie znoszącej toników i mydła, przy trądziku młodzieńczym, licznych wągrach i bladej cerze; do okładów na wyżej wymienione schorzenia skórne; do wcierań wzmacniających, inhalacyjnych, rozgrzewających i przeciwbólowych oraz uspokajających i nasennych (całe ciało łącznie ze stopami natrzeć olejem majerankowym, ważne jest natarcie szyi, zwłaszcza przy przeziębieniu i grypie); do lewatyw (100-200 ml oleju o temp. 38o C) przy niestrawnościach, stanach zapalnych jelita grubego (dolnej okrężnicy i esicy), bańki odbytowej oraz odbytu, przy zaparciach, bolesnym i nieprzyjemnym parciu na kał, przy ostrej drażniącej biegunce oraz hemoroidach. Ponadto olej majerankowy jest oczywiście wygodną i wspaniałą przyprawą.
Rp.
Olej majerankowy - 50 ml
Olej anyżowy (biedrzeńcowy) - 20 ml
Olej tymiankowy - 20 ml
Olej miętowy - 10 ml
Wymieszać. Stosować do wcierań ihalacyjnych, rozgrzewających,
przeciwbólowych, wzmacniających, uspokajających i ułatwiających
zaśnięcie. Nacierać całe ciało rano i wieczorem po czym położyć
się do łóżka i dobrze wygrzać. Wypić jednocześnie następującą
mieszankę ziołową:
Rp.
Ziele majeranku - 1 łyżka
Kwiat rumianku - 1 łyżka (lub krwawnika)
Ziele tymianku, lebiodki lub macierzanki - 1 łyżka
Owoc anyżku, kopru lub kolendry - 1 łyżka
Kwiat lipy - 1 łyżka (lub bzu czarnego)
Wymieszać.
2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Dawki - patrz napar majerankowy.
W razie gorączki zażyć odpowiedni lek, np. salicylany, benzydamina, ibuprofen.
Wskazania (do powyższej kuracji): przeziębienie, zmarznięcie, katar, kaszel, choroby zakaźne podobnie objawiająca się (nieżyty układu oddechowego).
Rp.
Ziele majeranku - 1 łyżka
Ziele mięty - 1 łyżka
Wymieszać.
Przyrządzić i stosować jak napar majerankowy.
Wskazania: bóle brzucha, zaburzenia trawienia, bóle wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz trzustki, zaparcia, skurcze jelit, obfity i (lub) tłusty posiłek.
